دسته بندی | نساجی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 19 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 49 |
1- معرفی
گستره عظیمیاز ماشین آلات برای انجام رنگرزی منسوجات استفاده میگردند و نتیجه آن انجام عمل در مراحل مختلف تولید به طور مداوم و نیمه مداوم در دسته بندیهای متفاوت است. بعلاوه، ماهیت و جنس الیاف در انتخاب ماشین بکار رفته تأثیر گذار است. به عنوان مثال وجود فشار بالا برای رنگرزی پولی استر در دمای بالای 100 درجه یک نیاز اساسی است البته فرایند رنگرزی میتواند با آزاد نمودن الیاف و عمل SLubbing ( تارهای موازی الیاف تاب نخورده)، ماکوا پارچه و یا مراحل تولید پوشاک انجام گردد.
به علاوه الیاف مصنوعی لایه لایه جمع میگردد، بطوریکه لایه ها به پولیمیذوب شده قبل از عمل خارج کردن اضافه میگردد. این لایه ها برای استفاده در این مرحله باید در دمای بالا استفاده گردند. ( حدود 150 درجه برای پول افین، 230 درجه برای پولی متر) در بعضی مواقع به طور خاص، الیاف اگر پلیک که به صورت مرطوب بعد از عمل حرارت دادن باقی مانده اند رابرای انجام رنگرزی با گذاراندن مستقیم الیاف به ظرف رنگرزی بدون آنکه خشک شوند، بهرحال آنها بصورت متورم هستند ودر مرحله پذیرش نفوذ مولکولهای رنگ میباشد. رنگرزی در این مرحله از تولید به عنوان مرحله رنگرزی تولید میباشد. مزیت رنگرزی الیاف مصنوعی در این روشی ثابت ماندن خواص محصولات است برای اینککه رنگرزی لایه ها در شبکه پولی مری متوقف میگردد و مولوکورها نمیتوانند در آب حل گردند. البته اشکال این است که فرایند عمل رنگرزی در حجم کم و زیاد در یک سطح ثابت به آسانی انجام میگردد و ممکن است در صورت تغییر تقاضا با کاهش مواجه گردد.
مراحل انجام در تولید پیوسته الیافی که رنگرزی میگردند در شکل 1-9 نشان داده شده است. تصمیم گیری در مرحله تولید و انجام رنگرزی بستگی به عوامل متعددی دارد، بویژه اگر در این موارد هزینه کمیو با توجه به ملاحضات ومد دارد.
در سالهای اخیر این امر به سویی سومق داده شده است که مراحل نهایی رنگرزی مورد توجه است و این اگر جهت قادر ساختن تولید کنندگان به اجتناب از بیش از اندازه تولید نمودن رنگهای بی نشان و پاسخگویی سریع به سفارشات تکراری برای رنگهای معروف میباشد. رنگرزی پارچه به طور خاص به این منظور افزایش یافته است. پیش آمدن رنگ رزی برای الیاف کنف، کاموا و یا اقله ام پشمیو یا بافته شده استفاده میگردند.
پیشرفت به طور مداوم در ماشین آلات رنگرزی در حال گسترش است و به طور نمونه در صنعت رنگ پاسخگویی بازار و فشارهای زیست محیطی است.
ملاحضات زیست محیطی باعث تغییر در طراحی و ساخت ماشین آلات گردیده است، بویژه مصرف کمر آب و بالارفتن فرایند کنترل بوسیله تولید مداوم و نهایتاً تولیدمؤثر در اتاق رنگ.
کاربرد خیلی پائین کیلور در تولیدات باعث به حداقل رسیدن مصرف آب گردیده است که البته مشکلات اضافی را برای رنگرزی ایجاد نموده است زیرا در حجم کم آب حل شدن رنگ و افزودنیها بالا میرود.
کاربرد رنگ جدید و گسترش آن بسیار ضروری است، اگر چه رنگ و افزودنیها در محیط آب در یکدیگر حل نمیگردند ولی میتوان این کار را بصورت درجه بندی میتوان انجام داد.
برای روشن شدن این موضوع مثال است که کاربر دنبال کردن مولکولهای رنگ الیاف را در درجه خیلی پائین کیلو ی تولیدات را لازم میدارد.
الیاف در ابتدا در یک حلال الکترولیت قرار میگیرد ( سدیم کلرید یا سدیم سولفات) و سپس رنگ به آن افزوده میگردد. یکبار در مرحله خارج کردن به روش معمول است که به طور کامل ماده قلیا بصورت کم کم به داخل ماشین رنگرزی برای ثابت کردن ریخته میگردد.
2- اصول اولیه
هدف اساسی فرایند رنگرزی انتقال مولکولهای رنگ از کیلور رنگ، الیاف در یک حالت موثر و یکنواخت است.
میزان جذب رنگ با الیاف با حرکت کیلور رنگ مرتبط با آن به طور قابل توجه ای افزایش مییابد.
ماشین آلات رنگرزی برای انجام این انتقال در یکی از 3 روش زیر طراحی میگردیدهاند.
الف: الیافی که از طرف کیلور رنگ انتقال مییابند.
ب: الیافی که در ظرف نگهداری میگردند و کیلور از آنها پمپ میگردد.
پ: الیافها و کیلور با یکدیگر به جا میگردند.
زمانی که مایع از هر سطح جامد حرکت میکند، اغلب یک لایه از مایع همجوای به سطح میرسد( شکل 2-9)
این لایه، لایه هیدرو دینامیک برای رنگرزی مناسب است زیرا مولکولهای رنگ باید برای رسیدن به سطح الیاف از بین این لایه نفوذ کند. لایه هیدرو دینامیک به عنوان فاصله ای از سطح الیاف تعریف شده است که سرعت مایع در آن 99% در حالت مشابه یک لایه پراکندگی نیز تعریف شده است، این لایه نازک که در قسمتهای رنگ الیاف به سطح 99% کیلور می باشد درک این نکته که فرایند نفوذ رنگ کند است بسیار حائز اهمیت است و درجه آن متأثر از دما اندازه مولکول رنگ ( مولکولهای کوچک سریعتر از مولکولهای بزرگ نفوذ می کند) و غلظت می باشد.
غلظت gradiant درجه تغییر غلظت رنگ با فاصله از سطح الیاف است. در اندازه بزرگتر اختلاف در غلظت بین حلال رنگ در سطح الیاف و حجم حلال است، اندازه بزرگتر درجه انتقال رنگ است.
در رسیدن به سطح الیاف، مولکولهای رنگ جذب خوانده شد و سپس به داخل الیاف نفوذ می کنند.
3 مرحله متمایز در فرایند رنگ کاری شخص شده است،
الف: انتقال رنگ از حلال به سطح الیاف
ب: جذب رنگ در سطح الیاف
ج: نفوذ رنگ از سطح به الیاف
هر یک از این مراحل می تواند درجه کنترل می باشد ولی در عمل مرحله دوم مقایسه لحظه ای با مراحل اول و سوم است.
تأثیر مرحله سوم بستگی به خواص الیاف و رنگ استفاده شده دارد و بر روی مواد شیمیایی ظرف رنگ تا حدی تأثیر دارد مانند حرکت دادن، کند کننده هاو یا الکترولیتها.
در مراحل اولیه طراحی ماشین آلات رنگرزی میزان تأثیر گذاری به دلیل به حداقل رساندن ضخامت لایه نفوذ مورد توجه قرار می گیرد چرا که یک جریان موثر از کیلور احاطه کننده الیاف مورد نیاز است.
البته پیوسته بودن چگالی جریان سیال در تمام سطح الیاف حائز اهمیت است، چرا که اگر سطح رنگ رزی بدست آید درجه رسیدن مولکولهای رنگ شخص خواهد شد.
ماشین آلات رنگرزی باید طوری ساخته شوند که در برابر مواد شیمیایی و شرایط فیزیکی مقاومت داشته باشند و نه تنها به منظور رنگرزی طراحی نگردند. البته این موارد قبل از تلاقی مواد مانند فرایندهای کم کردن اندازه، شتشو دادن و سفید کردن صورت می گیرد. برای مثال قطعات مس یا آهن فرض در معرض کیلور های سفید کننده پیروکسید هیدروژن قرار می گیرندباعث ترکیب کاتالیزوری پیروکسید می گردند و رها کردن آنها سبب هجوم به الیاف گردیده و با عث افت کیفیت آن می گردد.
3- رنگ ریزی در الیاف اولیه
از مزایای مهم الیاف خام(رویهم قرارگرفته) به سهولت چرخش رنگ کیلور از الیافها است و واقعیت این است که هم تراز نبودن هر رنگ رزی باعث مختل شدن یکنواخت عملیات چرخش می گردد.
روش سنتی معمول بکار رفته بیشتر برای پشم، کتان و یا الیاف مصنوعی و بویژه در زمان مصرف اسید رنگرزی که خواص کمتری دارد، اعمال می گردد. با وجود این تا مرحله پشم، روند به همان صورت سالهای اخیر می باشد.
ماشین آلات قبلی برای رنگرزی دسته بندی شده ای هستند که در ظرف هر شکل ماشین آلات هرمی شکل می باشند و در الیافی که به سختی جمع بندی می گردند و کیلور رنگ از بین آنها در فشارهای بسیار پائین پمپ می گردد.
در ماشین آلات با ظرف هری شکل الیافی نگهداری می گردند که در یک ظرف داخلی باقی سوراخ دار و پوشیده که از بالا یک سرپوش سوراخ دار دارد. (شکل2-9)
کیلور به سمت بالا از الیاف انباشته شده با تأثیر گرفتن از فشار از سمت دیواره ههای هرمی در داخل ظرف حرکت می نماید. جریان آن به سمت بالای صحنه ریس به پائین تا انتهای دستگاه و سپس به سمت چپ می باشد.
کیلور رنگ با بخار لوله ها در قسمت پائین خروجی ظرف دستگاه گرم می گردد.
ماشین رنگرزی هرمی شکل مشابه نیز حاوی الیاف انباشته شده بین یک انتهای سوراخ دار و سطح بالا است. در قسمت به جلو ؟؟ در ظرف محتوی الیاف و قسمت جزو بندی شده آن، کیلور رنگ از قسمت بالا به انتها چرخش می گردد در هر نوع ماشین جریان کیلور می تواند به طور مستقیم معکوس می گردد.
ترتیب گرم کردن کیلور رنگ باید طوری می باشد که بصورت یکسان دما را درکل ماشین توزیع نهاید، البته رسیدن به آن شکل خواهد بود. فشار بخار بالا در حد متوسط گرمای معمول است که از لوله های مارپیچی در انتهای ماشین می گذرد. لوله های مارپیچی امکان سطح بزرگی را می دهد و بنابراین گرمای موثر تغییر می کند، بنابراین اگر امکان آلودگی کیلور رنگ با فلزات سنگین از بویلر یا شبکه لوله گرفته می شود.
البته بهم پیوستن یک دریچه در خط بخاری لازم است. از لوله های مارپیچ همچنین برای خنک کردن کیلور رنگ با تنظیم مناسب دریچه های سوپاپ از بخار داخل شده از سوی بویلر به سمت آب سرد استفاده می شود.
با وجود این یک تغییر ناگهانی گرما به سرما می تواند فشار مکانیکی را به لوله ها و اتصالات وارد نماید و منجر به ترک گردد. از این رو در بعضی ماشین آلات قسمتهای خنک کننده گرم کننده مجزا هستند.
کیلور های رنگ با دمیدن بخار مستقیم به کیلور رنگ از لوله های ماپیچ سوراخ شده به درون مجزا گرم می شوند و به این ترتیب کیلور های رنگ به طور خیلی سریع شروع به گرم شدن می نمایند.
بهرحال امکان آلودگی در کیلور رنگ با یون فلزات سنگینی و افزودنیها در بخار تراکم کیلور رنگ و همچنین تغییر افزودنیها کیلور وجود دارد.
نوع دیگری از ماشین آلات بصورت جریان شعاعی است و الیاف در یک ظرف به قطر 150 سانتی متر نگهداری می گردد که دارای قسمتهای روزنه دار و یک ستون مرکزی روزنه دار می باشد و در آن الیاف بصورت تراکم شده در ظرف سطح بالا می باشند بطوریکه کیلور نمی تواند عبور نماید. کیلور از مرکز به خازج از ظرف حاوی الیافها جریان پیدا می نماید. زیرا چگالی بیشتری از نوع ماشینی که بزرگتر است از آنهایی که دارای شکل هرمی هستند و یا از نوع ظرف هرمی هستند.
با این وجود، بویژه در مورد پشم، الیاف آسیب دیده بزرگتر می گردند و از آنجائیکه درجه کیلور بیشتری مورد نیاز است، باعص می گردد الیافها تراکم گردند و به طور فیزیکی با سمت سطح مختل شده حرکت نمایند.
این شکل منجر به تسط WRonz سیستم می گردد که در جریان کیلور به طور مداوم کنترل می گردد و در یک درجه ای مناسب برای رسیدن به سطح رنگ رزی و به حداقل رساندن آسیب الیاف نگهداری می گردد.
نخ تابیده شده بصورت کلاف و یا دسته بندی شده رنگ می گردد، کلاف رنگرزی شده اغلب بصورت نخهایی نگهداری می شود که بصورت انباشته در طبیعت وجود دارند چرا کخه رنگرزی کلاف برای کاموای سبکتر استفاده می گردد. به عنوان نمونه، کلاف رنگرزی برای کاموای بافتنی - دستی ( پشم، نایلون، اکریل و غیره....) نخهای فرشی
( پشم، پنبه، نایلون، اکریل با غلظت بالا) و اکریل بالا برای ماشین بافندگی، رنگرزی انباشته شده برای بافت نخ تابیده( پشم، سلولز، اکریلی و پولی استر) ریسمان دوخت
( پولی متر یا هسته پولی استر، کتان) و نخهای اکریلی منظم برای ماشین بافتنی بکار می رود.
با وجود این موارد که نمونه های کمی هستند و شرایط اکنون به معنای آن نیست که اندازه به همان سبک است، به عنوان نمونه نخهای اکریلی با حجم بالا می تواند بصورت دسته بندی کاملاً رنگ گردند.
4- رنگرزی کلاف
این یک روش بسیار قدیمی شناخته شده در رنگرزی نخ تابیده شده است، علیرغم مزایای رنگرزی بسته های نخ و پیشرفت آن در ساخت ماشین آلات جدید، هنوز یک روش اصلی وجود دارد. این ماشین آلات رنگرزی کلافها مرتبط با ساخت ماده هستند و به راحتی کنترل می گردند و قابل اطمینان هستند. همچنین ملاحظه گردید که رنگرزی کلاف تولید بهتری حاصل می شود و مراقبت از آن (دستی یا غیر دستی) در انواع نخهای تابیده در مرحله رنگرزی به خوبی انجام می گیرد.
با اتوماسیون صحیح و دقیق کنترل شرایط رنگرزی در درجه بالای تولید دوباره امکان پذیر است.
قابلیت تولید این ماشین آلات خوب می باشد، اگر چه در تمام آنها در مواردی از نخ تابیده شده ای که می تواند در یک ظرف، رنگرزی گردد، کمتر از حد امکان با ماشین آلات رنگرزی دیگر شده است.
اغلب ماشین های رنگرزی سنتی کلافی از نوع هر سانگ( شکل 4-9) است که در آن کلافها بصورت معلق از ورقهای استیل ضد زنگ افقی متصل در کیلور رنگ می باشند.
کیلور رنگ با هر یک از لوله های بخار باز یا بسته در انتهای سطح روزنه دار قرار گرفته در ماشین گرم می گردد. معمولاً کیلور از سمت پائین به بالا در ماشین آلات جریان پیدا می کند و می تواند در صورت لزوم بازگشت نماید.
جریان به سمت بالا کیلور رنگ منجر به بالا رفتن کلافها از محل اتصال خواهد شد که باعث جلوگیری از مقاومت نخ تابیده شده می گردد و از نفوذ آن با سطح تماس جلوگیری می نماید.
با وجود این، کلافها تمایل به رویهم آمدن در سطح بالای ماشین را دارند که می تواند مانع از یکنواخت شدن جریان کیلور از بین الیافها گردد. یک دریچه جامد بصورت گیره مانند از سطح بالای ماشین در طی رنگرزی برای جلوگیری از به جریان یافتن کلافها تابیده شده است.
برای جلوگیری از حرکت کلافها، 2 اتصال ماشین برای کلافها در نظر گرفته شده و در هر یک از آنها در قسمت بالایی و انتهایی وجود دارد.
وجود این در چنین ماشین آلاتی برای ایجاد فضای اتصالات در فاصله بین کلافها ضروری است که مانع از توقف آنها می گردد. همچنین قابلیت انقباض ایجاد نمودن برای نخ ریسمان که با حجم بالا و قابلیت چروکی تا 25% را در زمان رنگرزی دارا است. اتصالات تا حد ویژه تنظیم می گردد، البته به طور معمول طول کلافها تولید شده در حلقه انتخاب شده متناسب ب اماشین است. معمولاً وزن کلافها به حدود 500گرم است و گرمای نواری شکل برای جلوگیری از درهم پیچیدن هر کدام از آنها به در ماشینی بسته می شود پیشرفتهای اخیر منجر به رنگرزی مدل بزرگ (جالیو) کلافها گردیده است که در بافت نخهای فرش کاربرد می دارد و صد 100کیلوگرم نخ تابیده در آنها می باشد. این چنین کلافهای بزرگی اغلب بصورت پیچیده شده در پارچه کسباف تولیدی از پولی متر برای جلوگیری از پیچیدن به دور کیلور در زمان رنگرزی وجود دارد.
مشکلات اصلی در کار با ماشین هر سانگ بالارفتن سطح اتصالات و مشکل رسیدن به یک قالب جریان کیلور رنگ از طی الیاف کلافها می باشد. در ماشین آلات مدرن اتصالات معمولاً V شکل هستند وجود روزنه ها باعث کاهش نشانه گذاری اتصالات می گردد.
تنظیم کلافها به طور دستی در محل اتصالات معمول است بنابراین شکل در قسمت محل قرار گیری کلاف در طی فرایند اتصال موجود می آید. چرخیدن اتصال ماشین آلات باعث بوجود آمدن حالت چرخیدن کلافها به هر اتصالات در طی عمل رنگرزی می گردد ولی این روش اکنون به ندرت انجام می گیرد.
نظریه دیگر برای به حداقل رساندن شکل نشان گذاری اتصال و بالارفتن توان ماشین است که کیلور رنگ به قسمت بالای کلافها و سپس به قسمت پائین و از بین آنها چرخش می کند.
یک تناسب تنظیم شده از کیلور رنگ مستقیماً از بالای اتصالات وجود دارد که باعث گردیده کلافها به سمت اتصالات بالا رود.
دسته بندی | نساجی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 325 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 15 |
چکیده
نخ پلی استر با رنگ خمی ایندیگو رنگرزی شد و اثرات آن عملاً مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت. رنگ های خمی که عموماً برای الیاف سلولزی استفاده می گردد ، می تواند برای رنگ کردن مواد پلی استریز استفاده شود، به ویژه از متمرکز می شویم بر روی خواص تثبیت رنگ از نظر؟؟؟ شتشو. در این کار تحقیقاتی ، شرایط مناسب رنگرزی مواد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر این قابلیت شستشوی رنگ ایندیگو مقایسه شده با رنگ های دیسپرس که برای تعیین خواص ثبات رنگ استفاده شده بودند ، آنالیز HPLC نشان داد که وقتی زمان رنگرزی افزایش داده شد، تغییرات ساختاری ایندیگو روی کاهش قدرت رنگ مواد رنگ شده تأثیر گذار بود. از روی مقایسه سیستم ایندیگوی دیسپرس و سیستم لوکو ، متوجه شدیم که سیستم ایندیگو دیسپرس تأثیر اندکی در جذب رنگ دارد.
1- مقدمه
رنگ های متداول مورد استفاده برای الیاف صنعتی مانند پلی استر و پلی آمید ، به صورت رنگ های دیسپرس و اسیدی برای رنگ کردن الیاف فوق استفاده گردید. کاربرد نامبرده و در واقع تمامی انواع رنگ ها برای الیاف مربوط می شود به واکنش رفت و برگشتی بین جسم و مولکول رنگ. در این مقاله توجه شده است به رنگرزی الیاف با رنگ خمی ایندیگو برای نخ های پلی استر.
با آنکه الیاف یا نخ های پلی استر با استفاده از رنگ های دیسپرس رنگ می شوند و مطالعاتی نیز در زمینه خواص جذب کامل رنگ توسط الیاف انجام شده است، توجه چندانی به کاربرد رنگ های خمی برای رنگ کردن الیاف پلی استر صورت نگرفته است. از لحاظ خواص ثبات ، به ویژه در برابر شستشو ، ثبات در حد قابل قبولی با استفاده از رنگ های دیسپرس وجود ندارد که این امر به علت احیاء و انتقال رنگ می باشد. در این مطالعه رنگرزی (1) رنگ خمی ممکن است ثبات لازم را فراهم کند و روش جایگزین مناسبی باشد برای رنگ های دیسپرس.
به طور کلی ، رنگرزی توسط رنگ های خمی ثبات در برابر شستشو را افزایش می دهد. خاصیت نامحلول بودن رنگ های خمی می تواند ثبات در برابر شستشو را بهتر بنماید. در این مقاله به بررسی یکی از مهمترین رنگ های خمی برای رنگ کردن پلی استر و خواص رنگ کردن آن پرداخته ایم.
بنابراین ، این مقاله خواص رنگرزی پارچه با رنگ ایندیگو را مورد توجه قرار داده است علاوه بر این ، آنالیز H P L C مشتقات ایندیگو که از نمونه های رنگ شده توسط ایندیگو استحصال شده است مورد بررسی قرار گرفته است تا تغییرات طیف جذبی آن تعیین شود. مطالعات نشان داد که رنگرزی کامل و مطلوبی توسط ایندیگو انجام شده و رنگ ایندیگو درون الیاف خوب نفوذ کرده است و این امر توسط عکس های گرفته شده از برش عرضی الیاف پلی استر تأیید شد. در این مقاله ، شرایط رنگ کردن ایندیگو حرارت و زمان و ثبات در برابر شستشو مربوط به الیاف پلی استر و نتایج حاصله مورد بررسی قرار گرفته است.
2- کارهای آزمایشی
1-2- مواد مصرف شده
از الیاف پلی استر با مشخصات مختلف برای این آزمایش استفاده شد. رنگ ایندیگو به کار رفته در این آزمایش از شرکت شیمیایی آلدریچ خریداری شد و دی اکسید تیواوره برای احیاء کردن نیز از شرکت فوق خریداری شد. برای زودون رنگینه های سطحی یک نمونه تجاری از سر طح فعال غیر یونی استفاده گردید و سایر مواد شیمیایی استفاده شده همگی معرف های با خلوص آزمایشگاهی بودند.
2-2- عملیات رنگرزی
پارچه پلی استر در ظروف استیل سربسته آزمایشگاهی با ظرفیت 120 سانتی متر مکعب و ماشین رنگرزی آزمایشگاهی رنگ شد. نمونه ها در یک حمام رنگ 40 درجه سانتی گراد و نسبت 20 به 1 قرار داده شدند. بعد از 10 دقیقه حرارت تا 70 درجه افزایش داده شد و در این حرارت تهیه ماده اولیه ایندیگو برای مدت 30 دقیقه ادامه یافت و بعد نمونه پلی استر اضافه شد و حرارت تا حد 130-90 درجه سانتی گراد بالا برده شد. در پایان رنگرزی ، نمونه های رنگ شده بیرون آورده شدند و پس از شستشو با آب شیر در هوا اکسید گردیدند.
3-2- احیاء رنگ
در پایان عمل اکسید کردن ، نمونه ها احیاء و پاک شدند و رنگ سطح الیاف رنگ شده برطرف و پاک شدند. نمونه های رنگ شده با استفاده از محلول زیر شسته شدند:
Na2S2OH یک گرم در لیتر ؛- Na2CO3 2 گرم در لیتر و یک سرفکتانت غیریونی 2 گرم در لیتر برای مدت 20 دقیقه و در دمای 60 درجه شتشو داده شدند.
4-2- تهیه بخش اسید لوکویابی رنگ
تهیه ماده بی رنگ ایندیگو در 40 درجه شروع شد و 2 گرم کربنات سدیم در لیتر و 5 گرم در لیتر دی اکسید تیواوره مورد استفاده قرار گرفت. حرارت به 70 درجه رسانده شد و برای مدت 30 دقیقه ادامه داده شد. پس از کامل شدن ، محلول حمام تغییر رنگ داد و رنگ زرد لیوئی ایجاد گردید. در این موقع دیسپرس کننده غیریونی به محلول اضافه و به طور دائم محلول به هم زده می شد و اسید فورمیک برای تنظیم PH اضافه شد و شکل ایندیگوی بی رنگ اسیدی به وجود آمد که به صورت دیسپرس در آمده بود.
دسته بندی | گزارش کارآموزی و کارورزی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 48 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 52 |
مجموعه ای که در پیش رو دارید، خلاصه ای از فعالیتهای اینجانب در شرکت ریسندگی و بافندگی کاشان واحد طرح توسعه و تکمیل می باشد.
در این گزارش، ابتدا کل مراحل تکمیل به صورت کامل توضیح داده شده و سپس نوع فعالیت هر ماشین تشریح شده است.
همچنین در این گزارش به تعداد پرسنل و نوع تخصص و شرایط این مجموعهی نوپا و مدرن نیز اشاره شده است.
در قسمت بعدی کلیهی قسمتهای موجود در کارخانه از قبیل قسمت رنگ سازی، نمونه گیری، طراحی و طاقه بندی و فعالیتهای هر قسمت مورد بررسی قرار گرفته است.
در قسمت آخر فعالیتهای کارآموزی که تقریباً مختص به کارهای تحقیقاتی آزمایشگاه از قبیل چاپ، رنگرزی، کنترل کیفیت و… می باشد ذکر شده است.
تا کنون کلیه پرسنل شاغل در این واحد صنعتی نوپا بالغ بر 200 نفر است که در قسمتهای مختلف تولیدی، خدماتی و فنی مشغول به کار می باشد. ضمناً با توجه به سیاستهای کلان شرکت هم اکنون خط تولید به صورت چهار شیفت اداره می شوند.
واحد شامل رنگرزی، چاپ و تکمیل است که کلاً شامل 13 ماشین با تکنولوژی بالا می باشد. این ماشین ها عموماً از کمپانیهای معتبری مثل GOLLER، MONFORTS، STORK، MENZEL، ZIMMER می باشد. تمام ماشینها قابل برنامه ریزی توسط کامپیوتر هستند.
با توجه به ماشین های موجود پیش بینی حداقل 000/120 متر طولی در روز متصور است. با توجه به تاکید مدیریت ارشد شرکت در گزینش نیروهای کاری بخصوص متخصصین دقت زیادی شده به گونه ای که می توان ادعا نمود که پرسنل موجود در رابطه با تخصص های رنگرزی چاپ و تکمیل جز بهترین های مجموعه ریسندگی و بافندگی کاشان می باشند تا راندمان خط تولید به حداکثر مقدار خود برسد.
با توجه به سیاستهای کلان شرکت در رابطه با محوریت کارهای تحقیقاتی، آزمایشگاهی و طراحی هم اکنون تیم های مختلفی در زمینه های عنوان شده شرکت را یاری می دهند که این تیم ها با موسسات علمی و دانشگاهی نیز ارتباط دارند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مشخصات واحد صنعتی
مقدمه..................................
مشخصات واحد صنعتی.......................
فصل دوم: عملیات تکمیلی
پرز سوزی...............................
آهارگیری................................
شستشو..................................
مرسرایزینگ.............................
سفیدگری................................
فصل سوم: رنگرزی
رنگرزی پد- استیم.......................
رنگرزی ترموزول.........................
فصل چهارم: چاپ
چاپ....................................
شستشوی بعد از چاپ......................
فصل پنجم: تکمیل نهایی
سانفورایزینگ...........................
استنتر..................................
فصل ششم: واحدهای خدماتی
طراحی..................................
شابلونسازی.............................
نمونه گیری...............................
رنگسازی................................
طاقه بندی..............................
فصل هفتم: تحقیقات و آزمایشات
آزمایشات قسمت آهارگیری..................
آزمایشات تیتراسیون......................
رنگرزی با رنگینه دیسپرس و تست سوبلیماسیون
آزمایشات رنگ همانندی....................
آزمایشات رنگرزی........................
آزمایش شناسی رنگهای راکتیو.............
آزمایش C-P-B برای رنگهای راکتیو.........
چاپ با رنگهای اکتیو....................
چاپ روی پارچه پلی استر..................
بررسی قدرت پیگمنت......................
بررسی قدرت امولسیفایر..................
بررسی قدرت بیندر.......................
بررسی قدرت و نوع صابون.................
بررسی قدرت سفید کن نوری................
بررسی قدرت ضد کف.......................
بررسی قدرت کاریر.......................
دسته بندی | نساجی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 1887 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 172 |
فصل اول
تاریخچه شرکت............................................................2
چارت سازمانی................................................................................... 4
مقدمه................................................................................................. 5
تعریف کنترل کیفیت.............................................................. 6
تاریخچه کنترل کیفیت......................................................................... 7
فصل دوم
قسمت حلاجی ........................................................................................10
- اپتیمکس ..........................................................................................11
- Seprator................................................................17
- Condansor........................................................................17
- Feed box.............................................................................19
- OEC......................................................................................22
- Mixer ...............................................................................23
- Flack feed ........................................................................24
- ترازوها ...........................................................................................25
- ABK ........................................................................................ 26
فصل سوم
خط حلاجی برای الیاف مصنوعی........................................................... 28
- کنترل کیفیت در حلاجی................................................................. 28
- شوت فید..................................................................................... 30
- مزیت شوت فید.......................................................................... 30
- عملکرد پرشر سوئیچ...................................................................... 32
- چشمی............................................................................... 34
کاردینگ............................................................................................................ 37
- اهداف کاردینگ....................................................................... 37
- سیلندر....................................................................................... 38
- دافر.......................................................................................... 39
- دلایل ایجاد نپ............................................................................. 39
- سیستم اتولولر............................................................................... 40
- عملیات سمباده زنی و شوت زنی .............................................41
فصل چهارم
- نکاتی در مورد کاردینگ های کارخانه عالی پوش ابهر............. 43
- MK5 کاردنیگ............................................................ 46
ماشین های شش لاکنی و هشت لاکنی............................... 48
- سیستم خازنی و ترومپت....................................................... 49
VSM................................................................................... 51
- سیستم داف بانکه ها و فشار مورد نیاز در بخش کشش........... 52
اپن اند................................................................................ 53
- قطعات و قسمتهای مختلف در هر واحد.......................... 56
- نحوه عملکرد پیوند زن.................................................................. 65
- ماشین های چند لاکنی................................................................. 68
فصل پنجم
- مکانیزم ضد نواری.............................................................. 70
تابندگی....................................................................................... 71
- مکانیزم انتقال قدرت.............................................................. 71
- برخی تنظیمات ماشین دولاتابی.............................................. 73
رنگرزی..................................................................................... 74
- مکانیزم ماشین های رنگرزی........................................... 75
- خشک کن.................................................................... 76
- تصفیه پساب رنگرزی......................................................................................76
- طرح کیفیت رنگرزی................................................ 77
بسته بندی.................................................................................... 77
تعویض لات.............................................................................. 79
تغییرات و تنظیمات که روی اپن اند صورت می گیرد....................... 79
نظافت و تعمیرات........................................................................ 81
فصل ششم
دستوالعمل استفاده از تجهیزات و اندازه گیری................................ 85
- محاسبه قیمت تمام شده یک کیلو گرم نخ پنبه ای از حلاجی به تولی91
سیستم تاسیسات کارخانه عالی پوش........................................ 98
تهویه................................................................................. 102
دو نکته مهم درباره Cross Clean های عالی پوش.......................... 114
فصل هفتم
انواع مشخصات نمودار کنترلی ..................................120
نمودارهای کنترلی برای مشخصات متغییر.................... 120
اصول آماری نمودارهای کنترل...................................................... 121
اصول آماری نمودار کنترل R ..................................................... 121
لزوم بکارگیری همزمان نمودارهای کنترل میانگین و دامنه(Xو R) 122
اصول آماری نمودار X با استفاده از تخمین S.............................. 124
اصول آماری نمودار کنترل S ................................................. 125
اصول آماری نمودار کنترل میانگین با دامنه متحرک (I-MR)........... 127
نمودار کنترل وصفی................................................................. 131
نمودار کنترل اقلام معیوب- نمودار P ..................................131
اصول آماری نمودارهای کنترلی P ........................................ 131
نمودار کنترلی برای تعداد اقلام معیوب - نمودار np............ 135
نمونه گیری در نمودار کنترل p و np ..................... 136
نمودار کنترل تعداد نقص های (C و U).................................. 137
اصول آماری نمودار کنترلی C ................................................. 138
اندازه نمونه در نمودارهای کنترل C و U........................................ 143
تحت کنترل در آوردن نمودارهای کنترل وصفی..................................... 143
جداول مربوط به دستورالعمل کنترل کیفیت شرکت عالی پوش ابهر.....147
منابع و ماخذ................................................................................................ 161
فصل اول
تاریخچه و مفاهیم کلی
تاریخچه شرکت :
کارخانه عالی پوش ابهر یکی از کارخانجات مجتمع صنعتی نورین بوده و از لحاظ موقعیت جغرافیایی در 9 کیلومتری جاده ترانزیت ابهر ـ تاکستان واقع شده است که در سال 1368 نسبت به اخذ مجوز احداث اقدام و در سال 1371تاسیس و در بهمن ماه 1372 رسماً افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفته است مساحت کارخانه حدود 000/50 متر مربع و زیربنای آن بیش از 000/10 متر مربع می باشد . مالکیت آن 100% خصوصی و بصورت سهام خاص و متعلق به آقای مهندس فدوی می باشد. این شرکت بعلت داشتن ماشین آلات مدرن ، مجهز ، روز اروپا یکی از معدود واحدهای در ایران بوده که در آن سال ها از این دستگاه های جدید و مدرن جهت تولید نخ بکار گرفته بوده و توانست با تولید محصولات با کیفیت و باراندمان بالا بازار نخ ایران را تسخیر نماید و هیچ شرکتی درا یران یارای رقابت با آن را نداشت بطوریکه تولیدات این شرکت قبل از تولیدپیش فروش می شده است ولی امروزه بعلت پیشرفت های تکنولوژی و متنوع شدن تولید ، بالا رفتن انتظارات مشتریان و ظهور قدرت اقتصادی جدیدی بنام چین که با سرمایه گذاری در صنایع نساجی خود و همچنین پایین بودن دستمزد کارگری و با قیمت تمام شده پایین توانسته منسوجاتی را تولید نماید. و به قیمت 3/1 کشورهای اروپایی به بازارها عرضه نماید نه تنها بازار ایران و بلکه بازار کلیه کشورهای قدرتمند اروپایی و آمریکایی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث رکود بازارهای جهانی و تعطیلی کارخانجات کوچک نساجی شده است و این زنگ خطری برای تمام کارخانجات صنایع نساجی بود مدیریت عالی این شرکت را بر آن داشته برنامه استراتژیک و مدونی جهت افزایش کیفی محصولات و بر مبنای تقاضای بازار و نیاز مشتریان تدوین نمایند تا بتوانند در وضع موجود همچنان در کورس رقابت باقی بمانند در این راستا تصمیم گرفته شد در بُعد تکنولوژی دستگاه های جدید و مدونی جایگزین دستگاه های قبلی نمایند که هم تنوع تولید داشته و مجهز به سیستم کنترل on lineاوستر جهت کیفیت محصولات باشد و هم با تنوع تولیدات رضایت مشتریان که در حال حاضر بعلت بالا رفتن آگاهی ها و واردات بی رویه نیزا مشتریان تغییر پیدا کرده و حساسیت زیادی به کیفیت محصولات و قیمت آن پیدا کرده اند متحول شود. نیاز به تحول در تکنولوژی و مدیریت که دو عامل اساسی در بهره وری کیفی و کمی کارخانه هستند و خط مشی جامع برای یک شرکت مستلزم یکپارچگی فعالیت های مدیریت برای غلبه بر تغییرات شرایط محیطی سازمان و بازار می باشد استراتژی مزبور، نوع محصول و بازارهایی را که خدمات به آنها ارائه می شوند مشخص می کند محصول انتخابی باید با نیازهای بازار که مشتریان محسوب می گردند منطبق باشد این انطباق اساس طرح کیفی محصول را تعیین می کند و این شرکت سعی داشته با بهبود بهره وری در سازمان و در نتیجه استفاده بهینه و موثر و کارآمد از منابع و تقلیل ضایعات ، کاهش قیمت تمام شده، بهبود کیفیت ارتقای رضایت مشتریان، دلپذیر در محیط کار و افزایش انگیزه و علاقه کارکنان به کار کردن در این محیط موجبات رشد و توسعه سازمان گردند . در بعد مدیریت نیز در این کارخانه سعی می شود از مدیران خوشنام و مجرب کشور استفاده شده که تا کنون توانسته اند با درایت خود این شرکت را به رشد و تعالی برسانند و این شرکت توانسته از سیستم ها و روشهای جدید مدیریت و استقرار سیستم مدیریت کیفیت و استاندارد جهانی ISO که بر محوریت مشتری ( مشتری مداری ) تمرکز دارد دست پیدا کند و چند بار نیز بعنوان تولید کننده نمونه استانی معرفی شود.
مقدمه
کنترل آماری فرایند از دهه 1930 با استفاده صنعتی از نمودار کنترل توسط دکتر دبلیو.ا. شوهارت از شرکت آزمایشگاه های بل آغاز گردید. در آن زمان، دکتر ویلیام ادواردز دمینگ در شرکت وسترن الکتریک[1] با آقای دکتر شوهارت همکار بود و در ارائه ایده های جدید کیفی با او همکاری می کرد. در اواخر دهه 1930 سخنرانی های دکتر شوهارت توسط دکتر دمینگ در کتابی با نام روش آماری از دیدگاه کنترل کیفیت گردآوری شد. این کتاب به عنوان اولین دستورالعمل کنترل آماری کیفیت مورد استفاده قرار گرفت. دکتر دمینگ یکی از اولین کسانی است که در عمل از روش های آماری استفاده کرد و بعدها به عنوان یکی از کارشناسان برجسته و صاحب نام این رشته معروف شد.
امروزه در دنیای صنعت، استفاده از روش های آماری، جزء لاینفک نظامنامه های کیفیتی است. در حالی که در ایران، بحث روش های آماری کنترل فرایند در سال های اخیر مطرح شده و شاید برای همه گیر شدن به زمانی طولانی نیاز داشته باشد. پروژه حاضر قصد دارد به روشی ساده SPC را آموزش داده، روش های اجرا و پیاده سازی آن را در سطح کارخانه های کشورمان مطرح کند.
تعریف کنترل کیفیت
از زمانی که انسان توانائی ساخت یک محصول را پیدا کرد جهت کنترل کیفیت آن نیز به تلاش پرداخت. ظرافت، دقت و هنرمندی خاصی که در آثار باستانی و محصولات متعلق به زمانهای نه چندان دور مشاهده می شود حکایت از این تلاش دارد. با شروع انقلاب صنعتی در اواسط قرن هیجدهم. ماشینهای تولیدی کم کم جایگزین ابزار و مهارت فردی افراد هنرمند و صنعتگر گردید. با پیدایش روشهای جدید و پیچیده تولید، اشتیاق به تولید بیشتر افزایش یافت و بدین ترتیب نیاز به کنترل کیفیت محصول نهائی نیز ابعاد تازه ای یافت.
بین روشهای اولیه کنترل کیفیت، هر چند به نوبه خود موثر بودند و روشهای آماری امروز کنترل کیفیت. تنها شباهت اندکی بچشم می خورد. پایه و اساس کنترل کیفیت آماری به مفهوم امروزی آن تنها در سالهای 1920 گذاشته شد. برای فهم بهتر واژه کنترل کیفیت تعریف جداگانه کلمات کیفیت و کنترل لازم است:
کیفیت یعنی شایستگی جهت استفاده بخصوص و میزانی است که یک محصول انتظارات مصرف کننده خود را برآورده می سازد و کنترل به معنی اعمال ضوابط و راهنمائیها بر روی کسی یا چیزی جهت اطمینان از کسب نتایج مورد نظر می باشد.
تاریخچه کنترل کیفیت
کنترل کیفیت آماری در ده 1920 توسط والترا. شوهارت (walter A.shewhart)
از آزمایشگاه های بل تلفن (Bell Telephone Laboratories) آمریکا پایه گذاری گردید. وی در یاد داشتی در 16 ماه می 1924 اولین تصویر نمودارهای کنترل را ترسیم کرد و به بررسی بیشتر این روش در مطالعات بعدی خود پرداخت و نتیجه تحقیقات خود را در کتابی تحت عنوان بیشتر این روش در مطالعات بعـدی خود پرداخــت و نتیجـــه تحقیقــــات خــــود را در کتابی تحت عنوان کـــــنـتـرل اقـتـصـــادی کـــیـفــیـت مـــــحــصولات ســاخـــتــه شـــــده The Economic Control of Quality of Manufactured Product در سال 1931 منتشر ساخت.
دو همکار دیگر شوهارت بنامهای داج (H. f. Dodge ) و رویمگ (H. G. Romig) کاربرد تئوری آماری را در نمونه گیری بررسی کردند و نتیجه کار آنان منجر به انتشار جداول معروف بازرسی نمونه ای (Sampling Inspection Tables ) داج – رومیگ در سال 1944 گردید. مجموعه کارهای شوهارت، داج و رومیگ اساس علمی را تشکیل می دهد که امروزه کنترل کیفیت آمـــــاری خــوانـــده مـــی شـــود. ایــن افــــراد در دهـــــــه 1930 بـــا هـــمکــاری جامعه آمریکائی برای آزمایش و مواد (American Society for testing &Materials) انــجـــمن استــــاندارد هــــــای آمریـــــکا (American Standard Association ) و جامعه مهندسین مـکانیک آمریـــــکا ( American society for Mechanical Engineers ) کوششهای خود را برای معرفی روشهای جدید آماری شروع کردند.
صنایع آمریکا در اوائل علیرغم تبلیغات وسیعی که در مورد روشهای جدید صورت می گرفت به سختی حاضر به پذیرش آن بودند. پروفسور فریمن Professor H.A. Freeman که در انستیتو تکنولوژی ماساچوست (M.I.T) جهت ترویج روشهای آماری کنترل کیفیت تلاش می کرد این عدم استقبال را به علل زیر نسبت داده است:
الف- اعتقاد راسخ مهندسین تولید مبنی بر اینکه وظیفه اصلی آنها تکمیل روشهای فنی تا حدی است که هیچ گونه تغییر مهمی در کیفیت محصولات تولیدی بوجود نیاید. و دیگر آنکه نظریه احتمالات و تغییرات تصادفی جایگاه مناسبی در روشهای تولیدی نمی تواند داشته باشد.
ب – مشکل پیدا کردن آمار شناسان صنعتی که دراین زمینه تقریبا پیچیده آموزشهای لازم را دیده باشند. تا سال 1937 تعداد مراکز صنعتی در آمریکا که روشهای جدید را پذیرفته بودند احتمالا از 12 عدد تجاوز نمی کرد. برخورد سرد صنایع آمریکا نسبت به روشهای آماری کنترل کیفیت بسرعت در دوران جنگ جهانی دوم سپری شد. شروع جنگ در سال 1939 آمریکا را به فکر افزایش تجهیزات و نیروهای مسلح خود انداخت و بزودی نیروهای مسلح بصورت بزرگترین مشتری صنایع این کشور در آمدند ونفوذ روز افزونی بر استانداردهای کیفیت پیدا کردند.
نقش ارتش در پذیرش کنترل کیفیت آماری دو جنبه داشت. اول آنکه نیروهای مسلح خود روشهای علمی بازرسی نمونه گیری را پذیرفته بودند و اولین قدم در این زمینه بلافاصله بعد از وارد شدن آمریکا در جنگ برداشته شد. بدعوت دولت گروهی از مهندسین برجسته آزمایشگاههای بل تلفن Beel Telephone Labpratories ) ) جهت تدوین یک برنامه بازرسی نمونه گیری برای اداره تــدارکات ارتش مشـــغول بکار شدنــد. جـــداول بازرســـی نــمونــه گـیری (Sampling Inspection Tables) اداره تدارکات ارتش و نیروهای مسلح که در سال 1942 و 1943 منتشر گردید نتیجه کار این افراد بود. همین گروه کوشش و سیعی برای آموزش کارکنان دولت در استفاده از جداول و روشهای جدید براه انداختند.
فصل دوم
عالی پوش
اولین مرحله در ریسندگی الیاف مختلف قسمت حلاجی می باشد. در حلاجی چهار هدف دنبال می شود:
الف)باز کردن الیاف openning
ب)تمییز کردن الیاف cleanning
ج)مخلوط کردن blending
د)تولید لایه ای از الیاف به نام بالش lap forming(در سیستم قدیمی صورت می گرفت، سیستم شرکت از نوع شوت فیداست.)
سالن حلاجی بنابه دلایلی باید از سایر قسمتهای بخش ریسندگی جدا باشد:
فرایند حلاجی به کمک ماشین آلات زیر انجام می شود:
1-اپتیمکس 2- سپرتیور 3- فیدباکسها(1و2) 4- باز کنندة افقی w r(اکسی فلو)
5-زنندة پله ای 6-میکسر 7 -فلاک فید 8 -جدا کننده های مغناطیسی
9- ترازوی الیاف مصنوعی 10-ترازوی الیاف طبیعی 11-MBL
12 -abk
در خطوط تولیدی قدیمی عدلها پس از حمل شدن به حلاجی پشت دستگاههای عدل شکن قرار گرفته و توسط اپراتور به ماشین تغذیه می شد. مشکل این کار مخلوط شدن نامناسب و نا یکنواخت بود ولی جدیداً دستگاه اپتیمکس این مشکل را برطرف نموده است. در دو طرف دستگاه دو ساید برای چیدن عدلها طراحی شده اند، که عدلها به تعداد مختلف به طول 5 تا 10 متر در این سایدها قرار می گیرند. نحوة چینش عدلها بسیار مهم است چونکه پنبه های مورد استفاده همگی محصول ایران هستند و پنبه های ایرانی از دستة پنبه های درجة 2هستندو در این چینش بایستی پنبه های سفیدوسیت با فرمول ترکیبی خاصی قرار بگیرند تا مخلوط مناسیب بدست آید این فرمول برای چیدن عدلها توسط واحد مهندسی صنعتی ارائه می شودکه نمونه ای از آن در انتهای گزارش ارائه شده است.
ماشـین با دو برنامه ریـزی مختلف کار خود را انـجام می دهـد: الـف)تعـیین ارتـفاع ب)مقدار برداشت برنامة تعیین ارتفاع بر حسب حجیم شدن عدل انجام می شود و مقدار ارتفاعی که عدل بعد از باز شدن به آن می رسد به ماشین ارائه می شود. برنامة برداشت نیز بر حسب نوع الیاف و میزان باز کنندگی که مد نظر است بین 3 تا 4 میلی متر انتخاب می شود.
هنگامی که از الیاف مخلوط مثل پنبه وپلی استر استفاده می شود نصف ساید پلی استر و نصف دیگر پنبه چیده شده و بایستی دو برنامة تعیین ارتفاع وبرداشت به ماشین داده شود. هر کدام از الیاف به فید باکس مخصوص خود می روند (پنبه فید باکس 1و پلی استر فید باکس2).نحوة تعویض کانال فید باکسها توسط یک میکروسوئیچ صورت می گیرد بدین صورت که بعد از برداشت پنبه اپتیمکس از فضای خالی بین عدلها عبور کرده و به میکرو سوئیچ برخورد کرده و دستور بسته شدن کانال 1 و باز شدن کانال فید باکس 2 صادر می شود.
اپتیمکس الیاف را توسط دو غلتک برداشت که در جهت مخالف همدیگر حرکت می کنند،گرفته و بازننده آنها را باز می کند. این اولین عمل باز کنندگی در حلاجی است. برای حفاظت الیاف و زننده ها حفاظی زیر زننده ها نصب شده است.
تعیین ماکزیمم حرکت اپتیمکس توسط بادامکهای کنار ریل اپتیمکس صورت می گیرد ، بدین صورت که دستگاه بعد از رسیدن به انتهای عدلهای چیده شده به بادامک نصب شده در همان راستا برخورد کرده و فرمان برگشت صادر می شود . جهت ایمن سازی ماشین چشم های الکترونیکی در ساید نصب شده و سنسورهایی روی پایه ها قرار دارند که با کوچکترین فشار به پایه دستگاه متوقف می شود، همچنین آیینه هایی در گوشه های ساید چشمی ها را به هم مرتبط
می کنند و در صورت ورود شخص به ساید ارتباط چشمی ها قطع و دستگاه از حرکت می ایستد.
برنامه ریزی اپتیمکس:
1 -کلید اصلی از وضعیت صفر به یک و کلید توقف اضطراری بیرون کشیده شود.
2-کلید سبز شمارة 2(Ready for operation) و کلید قرمز شمارة 3 (of basic position) فشار داده شود.
3-پس از خاموش شدن لامپ کلید شمارة 3 برنامة اولیه دستگاه وارد شود.
برنامه ریزی اولیه :
·فشار دادن کلید سبز رنگ شمارة 2
·بعد از تعیین ارتفاع توسط دستگاه مجدداً کلید شمارة 3 فشار داده می شود، پس از توقف دستگاه در ایستگاه و خاموش شدن لامپ کلید شمارة 3 ، برنامة دوم داده می شود.
1) C RT
2) C RT
3) A RT
4) A RT
1) A RT
کلمة Side ظاهر می شود 2)RT RT
اندازة میلیمتر سایت ظاهر می شود 3)RT
میلیمتر برداشت 4) RT
5)B RT
شمارة 6) side RT
کلمة Ready- Bظاهر می شود 7)B RT
سپس با فشار دادن دگمة سبز شمارة 2 دستگاه راه اندازی می شود.
در زمان خاموش بودن دستگاه کلید اصلی شمارة 1 قطع واز حالت 1 به صفر در سایت و یا در زمانهای قطع برق بایستی فقط برنامة B به صورت زیر به دستگاه وارد شود:
1. فشار دادن کلید سبز رنگ شمارة 2
2. با فشار دادن کلید قرمز رنگ شمارة 3 ، دستگاه در محل ایستگاه متوقف و لامپ کلید قرمز رنگ خاموش می شود.
3. برنامة برداشت و ارتفاع با قطع برق در حافظه خواهد بود.
دستگاه mm30 انتهایی عدلها را یکجا برداشت می کند وبا 180 درجه دوران از ساید دیگر استفاده می کند.
کنتور optomix ساعت کار ماشین را نشان می دهد و در صورتی که ماشین دائماً کار کند، سرویس ماهانه در 500 ساعت کار ماشین بایستی صورت گیرد و بدین ترتیب سرویس ها 3 ماهه و 6 ماهه و سالانه هم بر اساس کارکرد کنتور ماشین انجام می شود.
سایر اقدامات ایمنی و کنترلی دستگاه توسط چراغهای رو تابلوی راه اندازی دستگاه صورت می گیرد مثل زمانهایی که 1. کسی به دستگاه نزدیک شود.2.الیاف زیر دستگاه گیر کند 3. تسمه روی کانال عبور الیاف گیر کند 4. غلطک ها گیر کنند. 5. الیاف به اتمام می رسد. 6. راه اندازی مجدد دستگاه پس از نزدیک شدن شخصی به دستگاه 7. تعیین ساید مورد نظر 8. هنگامی که دستگاههای بعدی نیاز به تغذیه ندارند.
Optomix : (تغذیه اتوماتیک )
ماشین طبق دستور العمل که به آن از طریق صفحه مانیتور داده می شود عمل می کند که مهمترین عوامل در این مانیتور : 1ـ ارتفاع عدل 2ـ سرعت حرکت 3ـ عمق برداشت می باشد که تمامی این متغیرها قابل تغییر در روی صفحه مانتیور می باشند .
طبق شکل مقابل ماشین دارای یک شاخک است
که وظیفه برداشت الیاف را دارد . روی شاخک 2 زننده تیغه ای (برداشت کننده ) که الیاف توسط تیغه ها گرفته شده و سپس توسط مکش هوا به داخل برده می شود و سپس از طریق کانال انتقال به قسمت بعدی انتقال می یابد .
در کنار تیغه های برداشت کننده دو غلتک صاف وجود دارد که هم وظیفه صاف کردن الیاف و هم وظیفه احساس اشیاء خارجی یامانع را به عهده دارد که در صورت وجود مانع این غلتک حس می کند و ماشین ازحرکت می ایستد . تیغه ها خلاف جهت همدیگر می چرخند .
در هر رفت و برگشت ‚ ماشین عمق برداشت را زیاد می کند مثلا درهر رفت و برگشت mm 1 عمق برداشت افزایش می یابد .
نکاتی در مورد optomix :
1ـ بازدید ساید هر یک ساعت یکبار و در ابتدا وا نتهای شیفت
2ـ سرعت برداشت 1→20m/min
3ـ عمق برداشت 0→10mm عمق برداشت نباید زیاد باشد مثلا بابرداشت cm 5/2 امکان پر شدن سریع فید باکس شده و باعث شود که ماشین در وسط ساید با یستدوا ین باعث مخلوط نشدن الیاف و درنتیجه دورنگ شدن می شود
تذکر : سرعت و عمق برداشت باید طوری باشد که حداقل یک یا دوبار رفت و برگشت کند .
4ـ در صورت خاموش بودن T.V را روشن کرد و سپس optomix پیغام Noloking در محل مستطیل StART مشاهده می شود که باید ابتدا T.V را روشن کرد و سپس optomix را .
5ـ این ماشین با سایر ماشینهای حلاجی کاملا در ارتباط است و در صورت عدم نیاز به الیاف از طرف ماشینهای دیگر این ماشین از حرکت باز می ایستد 6ـ سرعت تولید : kg/n 200
7ـ در optomix تنظیمات خاصی نداریم و تمامی غلتکها در جای خود ثابت هستند و تنها تنظیم آن در پرشر منولیچ می باشد .
عدد پرشرسوئیچ باید منفی باشد تا جریان هوا باعث تولید گردد و در صورت مثبت بودن فشار هوا تولیدی نداریم .
همانطور که گفته شده بود optomix دارای 2 ساید جهت چینش عدلها می باشد که نحوه چینش ساید به شرح ذیل است : (التبه چینش یک عمل تجربی است )
در فرم صفحه بعد یک نمونه دستور العمل آرایش سایت را مشاهده می کنیم . نام پنبه (که معرف درجه و محل کشت و کارخانه پنبه پاک کنی است ) و درصد هر نوع پنبه در یک چینش سایت از طرف دفتر مرکزی در تهران به کارخانه ابلاغ می شود و براساس آن دستور العمل مهندسی صنعتی فرم مذکور را پرکرده و جهت تایید مدیریت کارخانه به دفتر مدیریت ارجاع می دهند و سپس به کارگران مربوط به چینش سایت جهت چینش ابلاغ می شود .
روش اجراء : فرم چینش در هر سایت از 39 عدل تشکیل شده که چون تعداد کل عدلهای مصرفی در هر بار چینش عدلها توسط دفتر مرکزی تعیین می شود باید متناسب با آن تعداد عدلها را نیز کم و زیاد نمود . مثلا در لات 85 تعداد کل عدلها 34 عدل بوده است که 5 عدل را از فرم پاک کرده ایم .
ابتدا مرکز سایت را پیدا می کنیم چرا که طرفین سایت باید قرینه باشد (بعلت بهتر مخلوط شدن انواع مختلف پنبه )
سپس با توجه به تعداد هر عدل در یک بار چینش محل آنها را مشخص می کنیم . اگرنوع پنبه ای وجود دارد که فقط یک عدل دارد باید در مرکز سایت قرار بگیرد همین طور اگر تعداد عدلها فرد باشد یکی را در مرکز و بقیه که زوج می شوند بطور قرینه در طرفین سایت قرار میدهیم . حال عدلهایی که زوجند را بصورت قرینه در طرفین سایت قرار می دهیم .
چون optomix در هنگام حرکت به عدلها نیرو وارد می کند و ممکن است که عدلها بیافتند در کنارهای ابتدا و انتهای سایت بصورت افقی ‚ عدلها را می چینند
مگنت : magnet {شکل شماره 1}
الیاف پس از عبور از کانال اپتیمکس قبل از ورود به Sepretor از یک مگنت (جدا کننده مغناطیسی) می گذرند. توده های در حال حرکت به مگنت می رسند اگر قسمتی از الیاف تحت میدان مگنت 1 قرار نگیرندحتماً تحت مگنت 2 قرار می گیرند چون مگنتها یکی بالا و یکی پایین است. این مگنت ها تا حد امکان ضایعات فلزی را از پنبه جدا می کنند و از وقوع آتش سوزی که در اثر برخورد قطعات فلزی با زننده های فولادی که با جریان شدید هوا کار می کنند وایجاد جرقه و در نتیجه آتش سوزی جلوگیری می شود. و همچنین از آسیب رساندن به زننده ها و پوشش های سوزنی کارد جلوگیری می شود. در ضمن مگنت ها از نوع آهن رباهای دائمی اند وپس از مدتی کارکرد توسط باز کردن دریچه ضایعات فلزی ربوده شده را خارج می کنند.
یکی ازمراحل کنترل الیاف (عدل ها) ورودی هم توسط میزان ضایعات آهنی شان در مگنتها است
seprator
حالا الیاف Seprator می شوند در سپریتور الیاف بصورت گردابی می چرخند و تحت اثر گرانش و نیروی گریز از مرکز ضایعاتی که سنگین ترند سقوط می کنند و خود الیاف توسط فن 3 به کندانسور condansor بالای feed box وارد می شوند.
بخاطر شکل مخروطی و مکش الیاف توسط T.V (فن ) الیاف در داخل Seprator به گردش در آمده و نیروی گریز از مرکز تولید می شود که موجب جدا شدن ضایعات گیاهی از الیاف می شود .
در کنار ماشین یک لیست مانند فرم شماره 1وجود دارد که کارگرانی که ضایعات را خالی می کنند اسم و مشخصات کاری خود را یادداشت می کنند .
زمان نیز در این لیست بسیار مهم است .
سرعت خروج الیاف از Seprator : m/s 18 است .
وظیفة کندانسورها تغذیه یکنواخت به فید باکس و گرفتن گردو غبار است. در کل در دستگاههای سالن حلاجی ضایعات سنگین تر از زیر دستگاه با مکش خارج می شود و ضایعات سبکتر از بالا مثلاً از کندانسورها (گردو غبار والیاف کوتاه را می گیرند) خارج می شوند. کندانسور متشکل از یک آبکش سیلندری و صفحه ای داخل آن است که موجب قطع مکش در قسمتی از سوراخهای آبکش می گردد. وقتی fan که با ایجاد مکش از قسمتهای داخلی آبکش الیاف کوتاه و گردو غبا را به فیلترهای حلاجی منتقل می کند. الیاف هنگاه ورود به کندانسور به سطح آبکش می چسبند و در اثر مکش fan الیاف کوتاه وگردو غبار به فیلترها می رود و در نقاط مشخص مکش قطع و باعث جدا شدن الیاف از سطح آبکش می شود. و از آنجا روانة f eed box
می گردند تا الیاف زده شده و باز شوند.
از دلایل دیگر استفاده از کندانسورها(قفس تراکم):
1. تأمین جریانی از هوا جهت انتقال سریع تر از الیاف از ماشینی به ماشین دیگر است.
2. جمع آوری الیاف در انتهای مسیر و جدا کردن الیاف از جریان هوا.
3. هدایت جریان هوا توسط کانال خروجی یا فیلتر.
مشخصات کندانسورهای حلاجی عالی پوش:
feed box:
feed box 1 : fs/5 1987 hergeth (خط طبیعی)
feed box 2 : fs/5 1987 hergeth (خط مصنوعی)
:5.5 kwتوان
: 220 vولتاژ
: 50 Hzفرکانس
: 1987ساخت
feed box :
دارای چشم الکترونیکی است که در صورت پر شدن مخزن فرمان قطع تغذیه به اپتـیمکس می دهـد. در ساختـمان فیـد باکس دو غلطـک تغـذیه با سـرعت قابـل تنـظیم (بسته به تغذیه OEC ) و بین یک زنندة میله ای با سرعت ثابت می باشد.فید باکس 1 برای الیاف پنبه و فید باکس 2 برای الیاف مصنوعی است.
آکسی فلو) (WR 1986 hergeth
حالا الیاف به سوی Roller cleaner یا (زنندة دو غلطکی – خارپشتی – افقی ) می روند.
ساختمان زنندة افقی: WRZیا Roller cleaner یا افقی یا Axi flow :
دو زنندة میله ای با دورهای موافق و زیر آنها میله ای اجاقی قرار دارند.
طرز کار: وقتی الیاف توسط فشار هوا داخل محفظة زننده می شوند توسط دو زنندة تحت عمل باز شدن و تمییز شدن قرار می گیرند دبی خروجی زننده ها باید بیشتر از دبی ورودی آنها باشد وگرنه الیاف بدون محفظه و توسط زننده ها خرد می شوند واگر این بیش از حد زیاد باشد الیاف قبل از زده شدن به اندازة کافی ، از محفظه بیرون می روند. ضایعات هم از فواصل بین میله ای اجاقی خارج و توسط کانال ضایعات که الکترو موتور جداگانه ای هم دارد به اتاق ضایعات
می روند .
صفحاتی دو طرف زننده ها وجود دارد که مخصوص تنظیم درجة باز کنندگی و تنظیم زنندگی دستگاه است هر چه این صفحات به زننده نزدیکتر باشند الیاف بیشتر تحت ضربات زننده ها هستند ولی خیلی نزدیک بودن باعث شکستن الیاف است پس بسته به نوع الیاف صفحات را در حالت Optim قرار می دهند.
اساس کار زنندة افقی: زننده ها با سرعت 6 60 RPM در گردش اند الیاف توسط ضربات زننده بالا می آیند و یک صفحه که تحت زاویه ای نسبت به افق است و در مقابل زنندة سمت راست قرار دارد و مانع از انتقال به زننده بعدی است برخورد نموده دوباره روی زنندة سمت راست قرار می گیرند این عمل آنقدر ادامه دارد تا که در اثر بار شدن وکاهش جرم حجمی توده ها به صفحه منعکس کننده رسیده وبه زنندة سمت چپ منتقل شوند حین بازشدن سیم زننده ها ازمجراهای میله ای اجاقی خارج می شوند. این زننده ها آنقدر می زنندکه مکش موجود درکانال ها بر جرم الیاف غالب آمده و باعث انتقال به ماشین بعدی می گردد.
تنظیمات زنندة افقی:
1. تنظیم صفحة هدایت کننده به روی زننده سمت راست
2. تنظیم زاویه صفحه منعکس کننده Reflector
3. تنظیم میله های اجاقی
4. تنظیم جریان هوای کانال از طریق باز وبسته کردن صفحه مشبک از مجرای خروجی: وقتی که سرعت جریان هواکم است دریچه ها بسته و زمانی که مکش کانال زیاد است دریچه ها باز است زیرا زیاد بودن مکش موجب انتقال الیاف زودتر از زده شدن و کم بودن مکش موجب تجمع الیاف در ماشین نیز شکسته شدن آنهاست.
روی تمام کانال های ضایعات جکی است که خودکار به نوبت باز شده و ضایعاتشان را خالی می کنند هنگام باز شدن یک کانال چراغ سبز مربوطه اش روی تابلوی 2 روشن می شود(5 چراغ سبز روی تابلوی 2 هست در نتیجه 5 مجرای خروج ضایعات در حلاجی هست)
1ـ تنظیم سرعت غلتکها : غلتکها از 2 استوانه تشکیل شده اند روی آنها 7 تیغه در هر ردیف (بصورت عمود بر سطح ) وجود دارد که کار تمییزکردن وزدن الیاف را دارند . غلتکها حرکت خود را از پولی متصل به موتور می گیرند جهت تمیزی بیشتر الیاف باید سرعت غلتکها را تاحد ممکن افزایش داد تا حدی که به الیاف صدمه ای نزند .
2ـ تظیم میله های اجاقی : bar grates
با توجه به نوع پنبه مصرفی و میزان خار و خاشاک موجود در آن تنظیم می گردد هر چه پنبه ها کثیف تر باشند میله ها باز تر و به عکس
میله های اجاقی با جابجا کردن 4 اهرم بین وضیعت 0→8mm امکان پذیرند که وضعیت 0)) بسته ترین حالت و وضعیت (8) بازترین حالت را نشان می دهد
3ـ در کناره شیب دار دستگاه 2 شانه با pine های تنظیم شده جهت شانه کردن و بازکردن الیاف وجود دارد .
4- تنظیم رگلاتور مکش هوا : Suction leflector
هر چه قدر رگلاتور بسته تر باشد سرعت حرکت هوا در اطراف غلتکها بیشتر و در نتیجه پنبه تمیزتر می گردد و هر چه قدر رگلاتور بازتر باشد سرعت حرکت هوا در اطراف غلتکها کمتر و در نتیجه پنبه کمتر تمیز می شود .
5ـ تنظیم کانال ورود الیاف : intake leflector
کانال ورود الیاف از 2 پوسته تشکیل شده است .
A پوسته رویی : با مثل کردن یک مهره و تغییر جهت اهرم تغییر مسیر می دهد .
B پوسته زیری :
انتخاب جهت کانال با توجه به وضعیت پنبه صورت می گیرد مثلا جهت تمیز تر شدن الیاف جهت پوسته داخلی به سمت غلتک سمت راست در نظر گرفته و پوسته بالایی به سمت وسط و بین 2 غلتک تنظیم می شود .
با این عمل الیاف دائما از غلتک راست به سمت غلتک چپ انتقال یافته و در اثر زده شدن و برخورد به سطح میله های اجاقی کاملا تمیز می شود .
گنجایش تولید : kg/h 600 ‚ مصرف برق موتور kw 45/2 گنجایش هوا :
3m 4 وزن خالص : 146nkg
عرض تاب ماشین : mm1250
OEC:
پله ای F S/1 HERGETH 1987
حالا الیاف به درون OEC(زنندة پله ای ) می روند. کنترل تغذیه OEC با چشم های الکترونیکی در محل ورود الیاف است OEC شش زنندة پله ای با زاویة 45 درجه نسبت به هم دارد زیر هر کدام هم یک سری میله ای اجاقی است که ¼ محیط زننده ها را گرفته اند.
الیاف از کندانسور به روی غلطک های راهنما می ریزد و توسط یک زننده به اولین زننده پله ای می رسدو همینطور بالاتر می روند سپس روی یک جفت غلطک تغذیه ریخته وسپس با زننده کرشنر بازتر وتمییزتر می شوند.
برای تنظیمات زنندة پله ای یک سری اهرمهایی طرف چپ دستگاه وجود دارد در بالای هر زننده میله ای صفحه ای وجود دارد که انتقال الیاف از آن صفحه را کنترل می کند این صفحات توسط اهرمهای مذکور کنترل می شوند همچنین فاصلة میله های اجاقی بسته به درجة کثیفی و تمییزی الیافی توسط اهرمهایی که جنب اهرم های قبل است تنظیم می شود تنظیم صفحات بالای زننده ها هم بستگی به کثیفی و تمییزی الیاف دارد. و هر چه الیاف کثیف ترند صفحات بسته ترند تا الیاف زود خارج نشوند سرعت زننده ها در هر دستگاههای حلاجی بسیار مهم است زیرا اگر خیلی کم باشد الیاف در آن خرد می شوند و بیش از حد باشد نیز الیاف تمییز نمی شوند برای سرویس و تمییز کاری زننده OEC میله های اجاقی را توسط فشار هوا تمییز می کنند و ضایعات وگردو غبار و الیاف ریخته شده روی این قسمت را به درون محفظة ضایعات می فرستند سپس غلطکهای تغذیه و زنندة کرشنر تمییز می شود تمییز کردن سطح آبکش هم یکی از عملیات سرویس OEC است.
OEC با چهار الکترو موتور کار می کند دور موتور OEC با فلکة مشکی روی آن قابل تنظیم است (بر اساس میزان تغذیه)
MIXER
AML 1987 HERGHETH آلمان
پس از اینکه الیاف پنبه از زنندة پله ای گذشت و یا اینکه الیاف مصنوعی از فید باکس خالی شد یا اینکه مخلوط الیاف از ترازوها رد شد در هر حال به مخلوط کنندة 8 تایی (MIXER) که مثل یک بانکة الیاف عمل می کند می ریزد ماکزیمم ظرفیت میکسر 300 KG است را برای 8 خانه با فشار قابل تنظیم که وظیفه اش مخلوط کردن و انبار کردن الیاف جهت بخش کاردینگ است.
در هر محفظه سه غلطک برداشت کننده موجود است که الیاف را از محفظه ها برداشت می کنند الیاف با کیفییت های مختلف مخلوط می شوند چون الیاف برداشت شده از MIXER توسط کانال هوا به فلاک فید تغذیه می شود در نتیجه وقتی ظرفیتش پر شد توسط بالش برداشت الیاف از محفظة قطع می شود روی تابلوی برق سالن حلاجی قسمت MIXER (AML) هشت چراغ داریم که روشن بودن هر چراغ نشان گر این است که الیاف از آن محفظه برداشت می شود حرکت قسمتهای مختلف میکسر از 4 موتور گرفته می شود.
نحوة تنظیم فشار دلخواه برای محفظه ها:
عقربة قرمز روی فشار دلخواه تنظیم می شود و وقتی خانه ای در حال پر شدن است عقربة سیاه حرکت کرده و به فشار مورد نظر (عقربة قرمز) می رسد حالا الیاف وارد خانة بعدی می شوند ورقة درون هر خانه با اعمال فشار الیاف در حال ریزش ، به طرف دیواره فشرده می گردد و جک روی دیوارة محفظه همزمان با این حرکت ، حرکت می کند و صفحات میکروسوئیچ در فشار تعیین شده به هم می رسند و فرمان پر شدن خانه صادر و خانة بعدی شروع به پر شدن می کند.
FLACK FEED:
FF/ 11165 1987 HERGETH
آخرین مرحلة حلاجی دستگاه فلاک فید یا کرشنر است الیاف از میکسر به درون کندانسور و سپس فلاک فید وارد می شوند تغذیه فلاک فید هم با چشم الکترونیکی قابل کنترل است فلاک فید یک جفت غلطک تغذیه دارد که الیاف پس از عبور از آن توسط زنندة میله ای زده شده روی صفحة متحرک می ریزند سپس به زنندة کرشنر رسیده و برای آخرین بار در سالن حلاجی الیاف زده و تمییز می شوند، ضایعات هم از طریق میله های اجاقی زیر کرشنر خارج می شوند سپس با عبور از بین دو مگنت وارد کانال و در نتیجه بخش شوت فید کاردینگ می شوند اگر میله های اجاقی تنظیم نباشد یا کانال مکش هوا توسط آشغال و ضایعات گرفته شده باشد، الیاف با طول بلند هم وارد اتاق ضایعات می شوند یا ضایعات همرا الیاف تمییز پشت کاردینگ ها شوت می شوند. پس تنظیمات میله های اجاقی و صفحات روی زننده ها باید با دقت کافی صورت گیرد.
مراحلی که گفته شد برای تولید نخ پنبه ای خالص بود در صورتی که از یک لیف مصنوعی هم استفاده شود وضعیت متفاوت خواهد بود. بدین صورت که الیاف مصنوعی پس از فید باکس (2) و بدون عبور از WRوOEC وارد ترازوی 2 می شوند و الیاف طبیعی پنبه پس از فید باکس 1و WRو OEC وارد ترازوی 1 می شوند که در این جا عمل مخلوط کردن صورت گرفته و الیاف به میکسر تغذیه می شوند.
آلمان FS/424 1987 HERGETH ترازوی الیاف طبیعی آلمان FS/424 1987 HERGETH ترازوی الیاف مصنوعی
ترازوها دارای وزنه های قابل تنظیم هستند هر چه وزن این وزنه ها بیشتر باشد الیاف کمتری روی تسمة نقاله می ریزد پس از ترازوی 1 روی نقاله یک صفحه با شیب معیین قرار داده شده که الیاف را به یک طرف تسمه نقاله منتقل می کند و در نتیجه فضای لازم برای ریختن الیاف از ترازوی 2 باز می شود و سپس الیاف توسط مکش هوا به میکسر می روند تنظیم ترازو خیلی مهم است بعنوان مثال باز وبسته شدن ترازوها باید طوری تنظیم شود که الیاف بعدی که ریخته می شوند درست پشت سر الیاف ریخته شده قبلی باشند و حتماً روی آنها یا با فاصله ریخته نشود در این قسمت مرتباً طی فاصلة زمانی الیاف ریخته شده از هر ترازووزن می شود که مبادا تنظیمات آنها و درصد مطلوب به هم بخورد. ترازوها مثل فید باکس دارای یک غلطک تغذیه ویک زنندة پله ای است.
پس از تعیین درصد مخلوط الیاف وارد دستگاهMZ می شود که توسط دو غلطک ستاره ای و غلطک پرس و غلطک های تغذیه و کرشنر باز شده و به میکسر تغذیه می شود.
:ABK
A.B.k/800 1987 HERGETH آلمان
دستگاهی است پشت ترازوها که قابلیت برگشت الیاف برگشتی به خط را دارد و شبیه عدل شکن است. الیاف روی حصیر چوبی ریخته شده و از روی حصیر چوبی 1 روی حصیر چوبی 2 که پایین تر است ریخته می شوند و توسط حصیر خار دار عمودی به شانه می رسند. الیافی که باز شوند به دافر رفته و از آنجا روی تسمه نقاله مرکزی ریخته می شوند و با الیاف خارج شده از ترازوها مخلوط می شوند.
دسته بندی | فنی و مهندسی |
بازدید ها | 0 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 1011 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 129 |
گزارش کارآموزی رنگرزی و چاپ و تکمیل در 129 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه..................................................................................................................... 1
مواد اولیه.............................................................................................................. 2
واحدهای مختلف کارخانه...................................................................................... 3
بافندگی.................................................................................................................. 5
سالن پتوبافی و گردبافی........................................................................................ 6
سالن بافندگی......................................................................................................... 6
تکمیل و آمادهسازی.............................................................................................. 8
مقدمه تکمیل........................................................................................................... 9
عوامل مؤثر در عملیات تکمیل............................................................................... 10
روشهای تکمیل...................................................................................................... 11
آهار و آهارزدایی.................................................................................................. 13
روشهای آهارگیری............................................................................................... 15
آهارگیری با اکسید کنندهها................................................................................... 15
آهارگیری با آنزیم................................................................................................. 16
تست نشاسته همراه پارچه.................................................................................... 18
پخت Scouring......................................................................................................... 18
مرسریزاسیون....................................................................................................... 19
مرسریزاسیون پارچه............................................................................................ 20
عنوان صفحه
سفیدگری............................................................................................................... 20
سفیدگری با آب اکسیژنه....................................................................................... 21
سفیدگری با هیپوکلریت سدیم (آب ژاول)............................................................. 22
سفیدگری با کلرید سدیم....................................................................................... 23
مقدمات پارچههای بافته شده پنبه- پلیاستر......................................................... 23
پخت....................................................................................................................... 23
سفیدگری............................................................................................................... 24
نرمکنندهها............................................................................................................. 24
رنگرزی................................................................................................................. 27
رنگرزی پلیاستر- مقدمه...................................................................................... 28
رنگرزی با رنگهای دیسپرس................................................................................ 29
مواد تعاونی در رنگرزی پلیاستر......................................................................... 32
رنگرزی با روش HT............................................................................................. 32
خواص کالای پلیاستری شده با رنگزای دیسپرس............................................... 32
ثبات نوری............................................................................................................. 32
ثبات تصعیدی........................................................................................................ 33
رسوب سطحی رنگ............................................................................................... 33
انتخاب رنگهای دیسپرس....................................................................................... 33
رنگرزی با رنگهای مستقیم................................................................................... 34
عنوان صفحه
اصول جذب رنگهای مستقیم................................................................................. 34
مکانیزم نگهداری توسط لیف................................................................................. 36
عوامل مؤثر در جذب و یکنواختی رنگ رنگرزی................................................... 38
حرارت................................................................................................................... 39
زمان رنگرزی........................................................................................................ 39
نسبت حجم حمام رنگرزی به وزن کالا (L: R)...................................................... 40
کنترل توسط نمک.................................................................................................. 40
حلالیت رنگ........................................................................................................... 41
اثر PH.................................................................................................................... 42
مواد یکنواخت کننده............................................................................................... 42
طبقهبندی رنگهای مستقیم بر پایه رفتار رنگرزی................................................. 42
عملیات بعد از رنگرزی.......................................................................................... 45
چاپ....................................................................................................................... 46
مقدمه..................................................................................................................... 47
رنگینههای مناسب برای چاپ................................................................................ 47
غلظت دهنده........................................................................................................... 48
نقش و اهمیت غلظت دهنده در خمیر چاپ............................................................ 48
انواع غلظت دهنده.................................................................................................. 50
غلظت دهندههای طبیعی......................................................................................... 50
عنوان صفحه
غلظتدهندههای مصنوعی..................................................................................... 51
غلظتدهندههای امولسیون.................................................................................... 52
انتخاب غلظت دهنده با توجه به نوع رنگینه........................................................... 53
مواد کمکی در خمیر چاپ...................................................................................... 53
مواد هیدروتروپ................................................................................................... 53
مواد ضداحیاء........................................................................................................ 54
روشهای چاپ........................................................................................................ 54
چاپ مستقیم.......................................................................................................... 54
چاپ برداشت......................................................................................................... 55
چاپ مقاوم............................................................................................................. 55
چاپ پارچههای سلولزی با رنگینه راکتیو............................................................. 56
چاپ یک مرحلهای مستقیم با رنگینه راکتیو........................................................... 57
روش یک مرحلهای بخار- سدیم کربنات.............................................................. 59
چاپ برداشت روی پارچههای رنگرزی شده با رنگزای راکتیو........................... 59
چاپ مقاوم در مقابل رنگینههای راکتیو................................................................ 61
چاپ پارچههای پلیاستر........................................................................................ 63
روشهای تثبیت رنگینههای دیسپرس..................................................................... 64
چاپ مستقیم با رنگینههای دیسپرس..................................................................... 65
چاپ پارچههای پلیاستر- سلولز با روش مستقیم................................................ 67
عنوان صفحه
تثبیت کالای چاپ شده........................................................................................... 67
شستشوی کالای چاپ شده................................................................................... 69
ماشینآلات............................................................................................................. 72
ماشینآلات سالن رنگرزی..................................................................................... 73
هاسپل.................................................................................................................... 73
ژیگر....................................................................................................................... 75
جت........................................................................................................................ 78
فولارد.................................................................................................................... 82
سانتریفوژ.............................................................................................................. 82
خرک پیچ................................................................................................................ 83
خشککن سیلندری................................................................................................. 83
اتوکلاو................................................................................................................... 83
میکسر.................................................................................................................... 84
ماشینآلات بخش چاپ و تکمیل............................................................................. 84
ماشین چاپ روتاری.............................................................................................. 84
کالندرهای حرارتی................................................................................................ 86
ماشین تثبیت بخار.................................................................................................. 86
ماشین استنتر........................................................................................................ 87
ماشینهای چاپ غلتکی............................................................................................ 88
عنوان صفحه
ماشینهای طاقهبندی............................................................................................... 88
انتقال طرح روی شابلون....................................................................................... 89
مراحل عکاسی شابلون.......................................................................................... 89
پساب و سختی آب................................................................................................. 91
آب برای دیگهای بخار........................................................................................... 93
پساب..................................................................................................................... 94
گزارش فعالیتهای کارخانه.................................................................................... 96
عملیات پخت........................................................................................................... 97
دستور پخت و سفیدگری با آب اکسیژنه قلیایی در ژیگر...................................... 97
دستور پخت و سفیدگری با آب اکسیژنه قلیایی در وینچ...................................... 97
دستور سفیدگری در سیتم Pad Batch................................................................... 98
مرسریزاسیون....................................................................................................... 98
آهارگیری.............................................................................................................. 98
آهارگیری با آنزیم................................................................................................. 99
نرم کنندهها............................................................................................................ 100
رنگرزی پارچه پنبهای با رنگزای مستقیم............................................................. 104
چاپ برای بررسی رنگهای خریداری شده............................................................ 108
چاپ پارچههای سلولزی با رنگینه خمی................................................................ 108
چاپ کریشه........................................................................................................... 110
عنوان صفحه
چاپ رزرو راکتیو با اسید تارتاریک...................................................................... 113
نسخه چاپ رنگ سفید بر روی پارچه مشکی....................................................... 112
چاپ نفتلی.............................................................................................................. 113
چاپ گوگردی........................................................................................................ 114
چاپ کاتیونیک........................................................................................................ 115
برداشت رنگ دیسپرس......................................................................................... 117
آزمایش مقاومت پیگمنت نسبت رنگالیت................................................................ 117
چاپ مقاومت پیگمنت به کمک اسید تارتاریک و Coat راکتیو................................ 118
چاپ مقاوم راکتیو توسط سولفیت سدیم............................................................... 119
خمیر چاپ راکتیو.................................................................................................. 119
کردان نقش:
کارخانه کردان نقش در سال 1374 توسط آقای کرباسیان تأسیس گردید. تولیدات این کارخانه به دو گروه عمده: 1- تولیدات معمولی 2- تولیدات سفارشی تقسیم شده است. به طور کلی تولیدات کارخانه شامل پارچههای چاپ و رنگرزی شده میباشد.
موقعیت جغرافیایی
این کارخانه با مساحتی حدود 25000 مترمربع در منطقه کردان کرج (جنوب اتوبان کرج- قزوین) قرار گرفته و نیز دارای یک دفتر مرکزی در تهران خیابان پانزده خرداد غربی است.
وضعیت نیروی انسانی:
تعداد کل کارخانه 50 نفر است که خط تکمیل در یک شیفت و خط بافندگی در دو شیفت مشغول به کار هستند.
مشتریان عمده:
افراد متفرقه، اشخاص حقیقی بازار داخلی و تولیدکنندگان پوشاک.
مواد اولیه:
نخ، پارچه، رنگ و مواد تعاونی. که از شرکتهای زیر خریداری میشود:
شرکتهای خارجی:
Byer (آلمان) تولیدکننده رنگ و مواد شیمیایی
Ciby Giby (انگلیس) تولیدکننده رنگ و مواد شیمیایی
Dicos (چین) تولیدکننده مواد شیمیایی
Yohaoo (چین) تولیدکننده رنگ
شرکتهای ایرانی:
چرمینه محراب، بهاران تولیدکننده رنگ پیگمنت سفید، اکسیر نساج تولیدکننده مواد تعاونی و بویاخ ساز بزرگترین تولید کننده رنگهای اسیدی و راکتیو.
واحدهای مختلف کارخانه
1- واحد برنامهریزی تولید:
توسط مدیریت کارخانه آقای کرباسیان انجام میگیرد، که پس از دریافت سفارشات با در نظر گرفتن اولویتها از یک طرف و محدودیتهای مربوط به تکنولوژی و تجهیزات از طرف دیگر، برنامهریزی تولید را انجام میدهند.
2- واحد طراحی پارچه:
در این قسمت طراحی شابلونها برای چاپ،توسط کارشناس طراحی پارچه انجام میگیرد. طراحی توسط سیستم کامپیوتری صورت میگیرد.
3- واحد خرید و فروش:
فعالیتهای خرید و فروش نیز توسط مدیریت کارخانه و دفتر داخل شهر انجام میگیرد.
4- واحد پشتیبانی:
شامل قسمت انبارها (دو انبار 1500 و 1200 مترمربع)، نگهبانی، سلف سرویس و ایمنی و بهداشت.
5- واحد تأسیسات:
این واحد 400 مترمربعی شامل دو دیگ بخار 5 تنی، دو کمپرسور، قستم برق و تعمیرات آن، چند واحد کوچک آهنگری، جوشکاری و ژنراتور میباشد.
6- واحد اداری:
شامل دفتر مدیریت، آرشیو فنی، کتابخانه، قسمت حسابداری و دفتر متخصصین برق و مکانیک که مسولیت رسیدگی به دستگاهها، بازدیدهای روزانه، تعمیرات دستگاهها اعم از پیشگیرانه، اضطراری و ادواری را به عهده دارند.
7- واحد تولید:
این واحد شامل سالن پتوبافی و گردبافی، سالن بافندگی، سالن رنگرزی، سالن چاپ و تکمیل است. به طور کلی خط تولید کارخانه 8000 مترمربع مساحت دارد (سالن چاپ و رنگرزی 3000 مترمربع و سالن بافندگی 1200 مترمربع).
8- واحد آزمایشگاه:
سفارشات پذیرفته شده مورد آزمایش قرار میگیرد، نسخه آنها تهیه گشته و به خط تولید اعلام میگردد تا بر طبق آن عملیات رنگرزی و چاپ صورت گیرد. این واحد شامل دو قسمت چاپ دستی و رنگرزی با HT میباشد.
9- واحد شابلونسازی و عکاسی:
تهیه شابلونهای مخصوص چاپ در این واحد صورت میگیرد.
سالن پتوبافی و گردبافی
این بخش در حال راهاندازی و نصب میباشد. دستگاههای موجود در حالت نصب عبارتند از:
1- پنج ماشین پتوبافی
ساخت کارخانه Textima آلمان شرقی سال 1982
2- یک دستگاه چلهکشی اکریلیک
نخ مورد استفاده در این بخش (پتوبافی) اکریلیک میباشد.
3- دو ماشین خار زنی Raising
ساخت کارخانه Textima آلمان شرقی سال 1982
4- ماشین تایرینگ
ساخت کارخانه Niki ژاپن سال 1982 (به منظور بلند کردن پرز در پتو)
5- دو ماشین تیغزنی Shearing
ساخت کارخانه Niki ژاپن سال 1982
6- هشت ماشین گردبافی یک رو ساده با گیج 20، 24 و 28
ساخت کارخانه Textima آلمان شرقی سال 1989
سالن بافندگی
سالن بافندگی به ابعاد 42 * 12 شامل 25 ماشین بافندگی تخت میباشد. که حدوداً دوازده کارگر (چهار خانم و هشت مرد) در دو شیفت مشغول به کار هستند.
ماشینهای تخت این سالن ساخت کارخانه Sulzir روسیه سال 1989 میباشد. ماشینها از نوع پروژکتال بادومکی با طرحهای تافته و پاناما بوده که بیشتر نخهای پنبه، پلیاستر و ویسکوز برای بافت استفاده میشد.
لازم به ذکر است که منبع تغذیه تمامی ماشینهای این قسمت برق است. تهویه سالن توسط فنهای مکنده هوا صورت میگیرد و همچنین سالن مجهز به سیستم رطوبتدهی است.
یکی از انواع پارچههایی که در این سالن با توجه به تقاضای بازار بافته میشد، پارچه مکانیک میباشد. این پارچهها 100% پلیاستر بوده که تار و پود آنها از پلیاستر فیلامنتی تشکیل میشدو. در اینجا از نخهای رنگرزی شده و رنگرزی نشده به طور توام برای بافت استفاده میشود،تار و پود این نوع پارچهها بدون تاب بوده و به جای تاب، الیاف را با هوا پوش داده و در بعضی قسمتها با پرس دوخت میدهند.
مقدمه:
در بیشتر موارد پارچه پس از تولید به علت همراه داشتن موادی مثل آهار، روغن و همچنین ناخالصیهای دیگر قابل استفاده نبوده و لازم است که این مواد در مرحله مقدمات تکمیل به صورت مؤثر از کالا زدوده شود تا پارچه به صورت سفید درآمده و برای رنگرزی یا چاپ آماده شود و نهایتاً در مرحله تکمیل که ممکن است از نوع مکانیکی و یا عالی باشد، خواص لازم با توجه به کاربرد کالا مثل جلا، زیر دست نرم، ضد آب و غیره به آن بخشیده میشود.
لازم به ذکر است که واژه تکمیل شامل سه مرحله زیر میباشد:
1- مقدمات
2- تکمیل مکانیکی
3- تکمیل عالی
انجام مقدمات یکنواخت تضمین کننده گرفتن نتیجه یکنواخت در رنگرزی و چاپ میباشد. از اینرو از نقطه نظر کالا، انجام یکنواخت و مؤثر مقدمات اهمیت فراوانی را دارا میباشد. به علت بالا بودن مصرف پارچههای پنبهای و به ویژه مخلوط پنبه- پلیاستر، مقدمات آنها مورد توجه بوده و از آنجایی که این نوع پارچهها به علت کاربرد خود نمیتوانند قیمت چندان بالایی داشته باشند، نکات زیر کمک زیادی به پایین آوردن هزینه تکمیلی آنها نموده است:
1- مداوم کردن عملیات
2- انجام عملیات مختلف در یک مرحله (در صورت امکان)
3- استفاده از روشهایی که انجام عملیات را بدون استفاده از انرژی گرمایی ممکن میسازد و هزینه کل را با صرفهجویی در مصرف گرما پایین میآورد.
پارچههای پنبهای و مخلوط پنبه- الیاف مصنوعی نسبت به پارچههای دیگر به مراحل مقدماتی بیشتری احتیاج دارد و پارچه بایستی پس از اتمام مراحل مقدمات، از خواص زیر برخوردار باشد:
1- درجه بالا و یکنواخت جذب رنگینه بر اثر تورم زیاد و یکنواخت
2- عدم وجود مواد ناخالصی همراه پنبه
3- عدم کاهش درجه پلی مریزاسیون پنبه در اثر تکمیل
4- درجه سفیدی کافی برای کسب رنگهای روشن
5- رطوبت یکنواخت
عوامل مؤثر در عملیات تکمیل:
برای بدست آوردن یک تکمیل مناسب در روی پارچه باید عوامل مؤثر در عملیات تکمیل را در نظر گرفت. این عوامل را میتوان بطور کلی در پنج طبقه به شرح زیر قرار داد:
1- نوع و جنس الیاف بکار رفته در پارچه، حالت و ترتیب قرار گرفتن آنها در نخ و یا در پارچه
2- خواص فیزیکی پارچه، مانند قدرت تورم آن در آب بطوریکه هر گاه پارچه در حالت خنک یا مرطوب و یا در حرارت بالا و یا پایین و یا تحت تأثیر فشار و یا اصطکاک قرار گیرد حالت تکمیل شده آن متفاوت بوده و چگونگی این تغییرات بستگی به شرایط عملیات خواهد داشت.
3- قدرت جذب و ترکیب با مواد شیمیایی و پایداری فعل و انفعالات شیمیایی حاصل
4- حساسیت الیاف پارچه به مواد تکمیلی و شیمیایی و یا روشهای بکار رفته شده و شرایط عملیات مانند رطوبت، حرارت، فشار، زمان و ph محیط. مثلاً پارچههای ابریشمی و یا کتانی که خود دارای خواص جالبی هستند نیاز به عملیات تکمیلی زیادی ندارند در صورتیکه پارچههای فاستونی برای اینکه حالت پوشاکی خوبی داشته باشند نیاز به عملیات تکمیلی زیادی دارند.
5- ساختمان بافت پارچه اثر زیادی در عملیات تکمیلی دارد مثلاً پارچهای که دارای بافت ساده باشد قابلیت پذیرش اغلب تکمیلی را دارد. در صورتیکه پارچهای که بافت پاچیدهتری دارد عملیات تکمیلی را محدود میسازد. مثلاً اکثر پارچههای تریکو بافت را به علت ضعف در ثبات بعدی نمیتوان تحت عملیات تکمیلی معمولی قرار داد.
ثبات تصعیدی:
شاید مهمترین خاصیت ثباتی کالای پلیاستری رنگ شده با رنگ دیسپرس پس از ثبات نوری ثبات تصعیدی آن باشد. خواص مهاجرتی و همچنین ثبات شستشویی الیاف رنگ شده در اغلب موارد در ارتباط با ثبات تصعیدی است. به دلیل انجام عملیات پرس و اتو بر روی پارچه و یا لباس رنگ شده، ثبات در برابر حرارت بسیار حائز اهمیت است. بسیاری از پارچههای رنگ شده قبل از رنگرزی تثبیت حرارتی میشوند ولی ممکن است بعضی از آنها را پس از رنگرزی تثبیت حرراتی کنند.
به دلایل فوق و دلایل متعددی دیگری، توجه به انتخاب رنگ متناسب با مصرف نهایی کالا ضروری است.
رسوب سطحی رنگ:
آزمایشات استانداردی مربوط به عرق بدن و آب معمولاً در حرارت بدن صورت میپذیرد و شستشوهای خانگی نیز معمولاً در محدوده حرارتی 20 تا 60 درجه سانتیگراد انجام میشود در چنین شرایطی خروج رنگ از لایههای داخلی لیف پلیاستر بسیار آهسته بوده و منجر به کاهش قابل ملاحظهای در رنگ و یا لکهگذاری جزء در عمقهای سنگین و یا رنگهایی که متعلق به کلاسهای سریعالنفوذ هستند نمیگردد. اما در صورتی که در سطح لیف مقادیر بسیار جزئی مثلاً حتی کمتر از 200 میلیگرم در رنگ در گرم لیف بصورت تثبیت نشده وجود داشته باشد میتواند باعث کاهش قابل ملاحظه رنگ و همچنین لکهگذاری بر روی منسوجات سفید رگدد. برای زدودن این رنگهای سطحی ضروری است از فرآیندهایی استفاده شود که بر رنگهای نفوذ کرده بیاثر باشند اما قادر به پاک نمودن لکه سطحی باشند.
انتخاب رنگهای دیسپرس:
انتخاب رنگ مناسب به شدت تحت تأثیر شرایطی است که رنگرزی در آن انجام میگیرد و طبیعتاً به ماشینآلات موجود در کارگاه نیز بستگی دارد. بدیهی است مطابق معمول مبنای انتخاب براساس برآورد نمودن ثبات مورد نظر متناسب با مصرف نهایی کالا و قدرت و فام مورد نیاز میباشد و در این میان مسائل تجاری هم چون قسمت رنگ نیز از عوامل تعیین است. طبیعی است شرایط عمل و انتخاب رنگ و مواد تعاونی مناسب نیز میباید متناسب با امکانات و جهت حصول یکنواختی و نفوذ خوب انتخاب شوند.
رنگرزی با رنگهای مستقیم:
مقدمه: علت اینکه این رنگها را مستقیم (direct) مینامند ایست که این کلاس رنگی اولین کلاسی بود که قابلیت رنگرزی پنبه را بطور مستقیم را دارا بود. این رنگها را سابستنتیویته (substantive) نیز مینامند. سابستننتیویته را جاذبه بین کالا و رنگ یا هر ماده جذب شدنی دیگر در تحت شرایطی که آزمایش صورت میگیرد تعریف نمودهاند. تا قبل از سال 1884 پنبه را توسط رنگهای بازیک با ایجاد دندانه بر روی پنبه و یا توسط رنگ ایندیگو از کلاس رنگهای خمی میباشد رنگ مینمودند لذا این رنگها اولین رنگهایی بودند که با برخورداری از یک تمایل ذاتی قادر به رنگرزی پنبه با روشهای بسیار ساده و اقتصادی بودند.
ثباتهای مرطوب علیالخصوص ثبات شستشویی کالای رنگرزی شده با رنگهای مستقیم مطلوب نبوده و حتی بعد از عملیات مناسب بعد از رنگرزی (aftertreat) نیز در بسیاری از موارد هنوز نامطلوب است. با این حال هنوز این کلاس رنگی در صنایع نساجی کاربرد وسیعی دارد. بدیهی است استقبال از این رنگها معطوف به منسوجاتی میگردد که ثباتهای مرطوب بالایی نیاز ندارند. در موارد متعددی تکمیلهای بعدی (resing finish) کالا باعث افزایش ثباتهای مرطوب میگردد هر چند به دلیل احتمال تغییر فام و کاهش ثبات نوری در انتخاب رنگ میباید توجه کافی مبذول داشت علاوه بر صنعت نساجی از این کلاس رنگی در صنایع دیگر مانند رنگرزی کاغذ و رنگرزی چرم نیز استفاده میشود.
اصول جذب رنگهای مستقیم:
همانگونه که قبلاً گفته شد رنگهای مستقیم در محلولههای مائی بصورت ذرات مجتمع شده حضور دارند. در چنین حالتی از مجموع سطوح خارجی مولکولهای رنگ کاسته شده و لذا از سطح تماس بین رنگ و لیف کاسته میگردد و وقوع چنین امری از نیروی جاذبه بین رنگ و لیف خواهد کاست. از سوی دیگر منافذ داخلی الیاف نیز اندازه محدود و معینی داشته و به اندازهای بزرگ نیستند که بیش از دو یا سه مولکول مجتمع شده وارد آنها شوند ولی بدیهی است در صورتیکه مولکولهای رنگ بطور جداگانه وارد لیف گردند امکان تجمع دوباره آنان متناسب با اندازه منافذ میسر است.
با عنایت به دو مورد فوق به نظر میرسد که شکستن ذرات مجتمع شده رنگها جهت غلبه بر مشکلات فوقالذکر ضروری است. آزمایشات انجام شده نشان داده است که درجه تجمع رنگها در حرارتهای بین 90 تا 100 درجه سانتیگراد خیلی کم بوده و بخش بیشتر رنگها بصورت مولکولهای جداگانه در میآیند.
علت تمایل رنگهای مستقیم به الیاف سلولزی کاملاً مشخص نیست. S. D. C رنگهای مستقیم را به عنوان رنگهای آنیونیکی که به الیاف سلولزی تمایل (سوبستانتیویته) دارند و معمولاً در یک حمام مائی حاوی الکترولیت بکار میروند تعریف نموده است.
از آنجا که سلولز فاقد گروههایی است که با رنگ مستقیم ایجاد پیوند نمکی نمایند لذا تصور میگردد که نیروی جاذبه بین مولکول رنگ و لیف نیروهای فیزیکی باشند. از سوی دیگر اهمیت دو عامل زیر در رنگ و لیف قابل توجه است.
1- اهمیت گروههای هیدروکسیل در لیف:
نقش اساسی این گروهها در لیف مشخص است زیرا در صورتیکه این گروهها استیله شوند تمایل لیف به رنگهای مستقیم ازدست میرود (الیاف استاتی) در صورتیکه گروههای استیله شده هیدرولیز گردند با ظهور مجدد گروههای هیدروکسیل تمایل رنگ و لیف پیدا خواهد شد.
2- ضرورت خطی و صفحهای بودن مولکول رنگهای مستقیم:
این تئوری از سال 1928 و توسط آقای مایر عنوان شد. بر مبنای نظریه وی هرگاه یک ماده رنگی دارای ساختمان مولکولی خطی باشد میتواند بر روی مولکول خطی سلولز کاملاً دراز کشیده و در صورت وقوع چنین امری نیروهای موثر در جذب رنگ بر روی سلولز قیوتر از حالتی خواهد بود که مولکول خطی نباشد. تقریباً فرمول تمامی رنگهای شناخته شده مستقیم را میتوان بصورت خطی و صفحهای رسم کرد و هرگونه انحراف از حالت خطی بودن با از دست دادن سابستنتیویته همراه است. بدیهی است در همین زمینه آرایش فضایی و ایزومرهای سیس وترانس نیز میتواند تعیین کننده باشد. بطور مثال در یک رنگ آزو شکل ترانس میتواند خطی باشد ولی شکل سیس چنین امکانی را ندارد و لذا کاملاً مشخص است که تنها ایزومر ترانس سابستیو است. رنگهای تجاری مخلوطی تعادلی از هر دو ایزومر هستند و اعتقاد بر این است که تبدیل سیس به ترانس در حین رنگرزی صورت گرفته و رنگ جذب لیف خواهد شد.
مکانیزم نگهداری رنگ توسط لیف:
در خصوص نیروهای موثر در جذب رنگهای مستقیم بر روی سلولز تا چندی قبل عقیده بر این بوده که نیروی نگهدارنده رنگ توسط لیف اتصالات هیدروژنی است. طبق این تئوری اتم هیدروژن مخصوصاً هنگامی که به ازت و یا اکسیژن متصل باشد میتواند یک الکترون گیرنده باشد و از طرفی عواملی مانند اکسیژن و ازت را که یک زوج الکترون با خود حمل مینمایند میتوان دهنده الکترون (Donner) دانست. بنابراین احتمال ایجاد پیوند هیدروژنی با توجه به حضور گروه هیدروکسیل در مولکول سلولز و گروههای آزو، آمینو، آمید و یا فنل در مولکول رنگ وجود دارد.
ROSE و Paine با ساختن مدل اتمی رنگهای مستقیم و سلولز عقیده داشتند که باندهای هیدروژنی در فواصل 8/10 آنگسترومی که مطابقت با تکرار گروههای هیدروکسیل در سلولز وجود دارد بوجود میآید.
در ابتدا ارتباط بین فواصل گروههای هیدروکسیل در سلولز و گروههایی در مولکول رنگ که ایجاد باند هیدروژنی مینمایند قانع کننده بود ولی با ساختن مدلهای اتمی صحیحتر و دقیقتر که توسط Robinson و همکارانش ارائه گردید نظریه ارائه شده رد گردید. بعضی از رنگهای مستقیم دارای تمایل فوقالعاده خوبی هستند فاقد گروههای گیرنده و یا دهنده الکترون در فاصله دقیق 8/10 آنگسترومی میباشند و لذا این نتیجه گرفته شده که اتصال هیدروژنی در امکانهای قبلی ایجاد میشود و لازم نیست که با تکرار فواصل واحدهای سلولزی حتماً مطابقت داشته باشد در سال 1955 پیترز (peters) و سومر (sumner) به این نکته اشاره کردند که اتصال هیدروژنی تنها توجیه کننده تمایل بسیاری از رنگهای خمی نمیباشد، زیرا آنها نه ساختمان خطی دارند و نه حاوی گروههای اتصال دهنده هیدروژنی هستند. لذا اتصال رنگ به لیف میباید با توجه به نیروی واندروالس صورت پذیرد.
آنها هیچگاه اتصال هیدروژنی را نفی نکردند و عنوان نمودند که حضور گروههای اتصال دهنده در مولکول رنگ باعث افزایش سابستنتیویته رنگ میگردد. موادی مانند استیلن 4- سولفونیک اسید علیرغم اینکه هیچ گروه تشکیل دهنده اتصال هیدروژنی را ندارند سابستنتیو هستند.
جایلز (Giles) و حسن (hassan) نیز با پیگیری این موضوع پیشنهاد کردند که مولکولهای آب حلقههای کمپلکسی آب- سلولز را با لیف ایجاد مینمایند که به اندازه کافی از نزدیک شدن مولکولهای رنگ به سلولز جهت ایجاد اتصالات هیدروژنی ممانعت به عمل میآورد
انواع غلظتدهنده:
1- غلظت دهندههای طبیعی:
پلی ساکارید منشأ اصلی غلظت دهندههای طبیعی میباشد که در طیبعت به مقدار زیاد یافته میشود. پلیساکارید میتواند هموپلیمر یا کوپلیمر باشد.
گروههای جانبی قطبی ممکن است همگی هیدروکسیل باشند یا اینکه ممکن است گروههای گربوکسیل را نیز به همراه داشته باشد (اولی مثل سلولز و نشاسته و دومی مثل آلجنیات). اثر متقابل پلی ساکاریدها و آب پیچیده و مهم میباشد. گروههای هیدروکسیل موجود در طول مارکو مولکولها که حدود 10% وزن غلظتدهنده جامد را تشکیل میدهد آب را به خود جذب مینماید. در اثر نفوذ آب ماکرو مولکولها از هم فاصله گرفته و محلول غلیظی را تولید میکند. این نفوذ فقط در مناطق آمورف است. انواع غلظتدهندهها عبارتند از:
نشاسته:
هموپلیمری از واحدهای گلوکز است. منبع اصلی آن نشاسته- سیبزمینی، گندم، ذرت و برنج است. نشاسته از آمیلوز که یک پلیساکارید خطی است و آمیلو پکتین که دارای شاخههای بسیار است تشکیل شده است. آمیلوز به طور کلی راحتتر تشکیل ژل میدهد و به همین دلیل به عنوان غلظتدهنده برای چاپ نامناسب است. ولی زنجیرههای انشعابی آمیلوپکتین از ایجاد ژل جلوگیری میکند. به طور کلی از نشاستهها به عنوان غلظتدهنده در چاپ استفاده نمیشود.
چسب یا صمغ انگلیسی:
اگر تغییراتی به کمک حررات در ساختمان فیزیکی نشاسته ایجاد شود برخی خواص آن اصلاح شده و میتوان در برخی چاپها از آن به عنوان غلظتدهنده استفاده کرد (با حرارت دادن نشاسته خشک در دمای 190 تا 135 درجه سانتیگراد به مدت 10 الی 24 ساعت) اگر از مقداری اسید هم استفاده کنیم میزان دما و وزن را میتوانیم کاهش دهیم. این چسب ثبات خوبی در شرایط قلیایی داشته و به عنوان غظتدهنده در ساختن خمیر چاپ و رنگینههای خمی مورد استفاده قرار میگیرد.
آلجینات:
غلظتدهندههای آلجینات نمکهای سدیم، پتاسیم و یا کلسیم آلجینیک اسید میباشد که یک پلیساکارید خطی است که از جلبک دریایی به دست میآید. این غلظت دهنده در آب سرد و گرم حل میشود. نمکهای آلجینات قادر است تا 300 برابر وزن خود آب جذب نماید و حتی بعد از تثبیت در دمای بالا، دارای حلالیت جذب در آب میباشد. این نوع غلظتدهنده به علت دفع گروههای آنیونی رنگینهها توسط گروههای کربوکسیل یونیزه شده در محیط قلیایی، برای ساختن خمیر چاپ رنگینهها راکتیو مناسب مناسب میباشد. غلظت محلول آن با افزایش دما کاهش مییابد در صورتی که برای مدت زیاد در حرارت بالا نگه داشته نشود پس از سرد شدن مجدداً به حالت اولیه باز میگردد. غلظت محلول آلجینات در
PH: 5- 10 تغییر نمییابد ولی در PH کمتر از 4.5، افزایش مییابد در PH: 3غلظتدهنده آلجینات رسوب نموده و در PH بیش از 10 به ژول تبدیل میشود.
2- غلظت دهندههای مصنوعی:
یکی از این غلظت دهندهها پلیوینیل الکل میباشد که به مقدار محدود جهت تولید غلظتدهنده برای چاپ پارچههای نایلونی بکار گرفته شده است برای حصول ویسکوزیته مناسب مقدار تا 20% از آن مورد احتیاج است از آنجاییکه مقدار کمی از غلظتدهندهها مصنوعی خشک تولید ویسکوزیته مناسب میکند. این نوع غلظت دهندهها در مواردی که پارچه بعد از چاپ شسته نشود (چاپ با پیگمنتها) بسیار مناسب است.
3- غلظت دهنده امولسیون:
تعلیق با ثبات دو یا تعداد بیشتری از مایعات غیرقابل امتزاج امولسیون نام دارد که به کمک میکسرهای قوی تهیه میشود. یکی از مایعات تشکیلدهنده امولسیون، آب و یا یک محلول آبی است و مایع دیگر روغن و یا یک مایع غیرقابل امتزاج دیگر با آب میباشد. در صنعت چاپ بیشتر از امولسیون روغن (نفت) در آب استفاده میشود که میتوان آن را با کمک آب رقیق کرد ثبات امولسیون توسط امولسیفایر تضمین میگردد. امولسفایرها ممکن است به صورت یک پوشش برای روغن عمل نموده و از به هم رسیدن ذرات روغن و در نتیجه شکست امولسیون جلوگیری کند (پروتئینها). اندازه ذرات فاز داخل امولسیون بین 100 تا 7000 نانومتر متغیر میباشد با کوچکتر شدن اندازه ذرات ویسکوزیته امولسیون افزایش مییابد رنگ آن نیز به اندازه ذرات بستگی دارد. با کاهش اندازه ذرات و غلیظ شدن امولسیون، رنگ سفد خامهای آن به رنگ سفید با ته رنگ آبی تغییر میکند ویسکوزیته آن نیز به مقدار و نوع امولسیفایر بستگی دارد. انواع آنیونی اموسیفایر ویسکوزیته بشتری را در مقایسه با انواع غیریونی آن تولید میکند. در خشک کردن پارچه چاپ شده، نفت و آب تبخیر شده و غلظت دهندهای روی پارچه باقی نمیماند. غلظت دهندههای امولسیونی علیرغم ساده بودن تهیه آنها و باقی نماندن روی پارچه و همچنین عدم نیاز به شستشو بعد از تثبیت، هوا را آلوده ساخته و خطر آتشسوزی آنها زیاد میباشد به همین دلیل در بسیاری از جاها استفاده 100% آن ممنوع شده و باید با غلظتدهنده دیگری مثل آلجینات مخلوط شود (به نسبت 1:1) لازم به ذکر است که با غلظت دهنده تمام امولسیون معمولاً خطوط مرزی صاف حاصل نمیشود زیرا حرکت نفت باعث انتقال بخش کوچکی از رنگینه به خارج از محدوده چاپ میگردد. اضافه کردن مقداری آلجینات یا نوع دیگری غلظتدهنده این عیب را تا حدودی برطرف میکند.
انتخاب غلظتدهنده با توجه به نوع رنگینه:
1- راکتیو: آلجینات- امولسیون
2- خمی: نشاسته- صمغ انگلیسی و …
3- اسیدی و متال کمپرس: صمغ کریستال
4- پیگمنت: امولسیون و غلظتدهنده مصنوعی
5- چاپ برداشتی: صمغ انگلیسی- مخلوط نشاسته- کتیرا
مواد کمکی در خمیر چاپ:
مواد کمکی چاپ به دو دسته اصلی و فرعی تقسیمبندی میشوند. مواد کمکی اصلی جهت جذب وتثبیت رنگینه روی کالا ضروری است و بدون آنها جذب و تثبیت رنگینه انجام نمیگیرد. مواد کمکی فرعی جهت کسب نتایج بهتر به خمیر چاپ اضافه میشود به عنوان مثال در چاپ یک مرحلهای با رنگینههای راکتیو، کربنات سدیم (سودا) ماده کمکی اصلی و اوره و لودیگل (ضد احیاء) مواد کمکی فرعی را تشکیل میدهد. به همین ترتیب در چاپ یک مرحلهای با رنگینههای خمی، رنگالیت و پتاس مواد کمکی اصلی و سایر مواد مانند گلیسیرین مواد کمکی فرعی است.
مواد کمکی فرعی را میتوان به گروههایی تقسیمبندی نمود که در صفحه بعد به آن میپردازیم:
1- مواد هیدروترپ:
منظور از آن مواد بالا برنده حلالیت رنگینه و دیسپرس کننده است.
از آنجاییکه در موقع تثبیت، خمیر چاپ حاوی مقدار کمی آب میباشد معمولاً مواد بالابرنده حلالیت رنگینه و مواد رنگینه و مواد جاذب الرطوبه به خمیر چاپ اضافه میشود تا رنگینه در خمیر به صورت محلول و یا تعلیق باقی بماند. رنگینههای نامحلول در آب مثل دیسپرس و خمی را باید به کمک مواد دیسپرس کننده به صورت معلق درآورد و خمیر چاپ را یکنواخت ساخت. مواد دیسپرس کننده با توجه به نقش خود سطح تماس رنگینه با بخار و مواد کمکی را افزایش می دهد. بعضی از مواد دیسپرس کننده و بالابرنده حلالیت مثل گلیسیرین و اوره جاذبالرطوبه بوده و با جذب رطوبت تثبیت رنگینه را آسانتر ساخته و جذب رنگینه را افزایش میدهد. تعدادی از الکلها و مشتقات آنها به عنوان بالابرنده حلالیت و دیسپرس کننده مورد استفاده قرار میگیرد. از اوره همچنین به عنوان ایجاد کننده محیط مایع برای تثبیت در محیط خشک با درجه حرارت بالا استفاده میشود.
2-مواد ضد احیاء:
از آنجاییکه ممکن است بخار حاوی احیاءکننده، رنگینههای حساس را احیاء نموده و در نتیجه از جذب رنگینه بکاهد، با افزودن مواد کمکی ضد احیاء به خمیر چاپ میتوان از احیا رنگینه جلوگیری نمود و راندمان رنگی را افزایش داد. نیترو بنزن سدیم سولفانات یک ماده ضد احیاء موثر میباشد که به نام تجاری لودیگل به بازار عرضه میشود. مهمترین ماده کمکی فرعی دیگر که جهت افزایش راندمان رنگی در خمیر چاپ بکار گرفته میشود مواد متورم کننده مثل تیو اوره، مواد تنظیم کننده PH و روغنهای چاپ میباشد. روغنهای چاپ به انتقال راحتتر خمیر چاپ از شابلون به سطح پارچه کمک میکند.